ΤΡΟΤΣΚΙ: ΜΙΑ ΣΥΖΗΤΗΣΗ ΤΟΥ Λ. ΤΡΟΤΣΚΙ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ

ΜΙΑ ΣΥΖΗΤΗΣΗ ΤΟΥ Λ. ΤΡΟΤΣΚΙ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ

Το ΠΟΛΙΤΙΚΟ ΚΑΦΕΝΕΙΟ δημοσιεύει σε τρεις συνέχειες μία συζήτηση του ΤΡΟΤΣΚΙ για την Ελλάδα που υπάρχει στο βιβλίο του "Κείμενα 1929-1933 (συμπλήρωμα)", που πρωτοδημοσιεύθηκε στην Ελλάδα στο περιοδικό Επαναστατική Μαρξιστική Επιθεώρηση, Νο 19-20 το 1980. Ξαναδημοσιεύεται σε συνέχειες στη ΝΕΑ ΠΡΟΟΠΤΙΚΗ στα τελευταία τρία Φύλλα της. Είναι ένα άγνωστο σχετικά ντοκουμέντο για το επαναστατικό κίνημα στη χώρα μας που αξίζει να διαβαστεί από τους νέους αγωνιστές και τους φίλους του Πολιτικού Καφενείου.

Άνοιξη 1932

ΤΡΟΤΣΚΙ: Θα ’θελα να βάλω μερικά ερωτήματα για το πρόβλημα «φράξια και κόμμα», ώστε να μπορέσουμε να βγάλουμε μερικά συμπεράσματα για άλλες χώρες από την ελληνική εμπειρία. Πρέπει να παραμείνουμε σαν φράξια η να προχωρήσουμε προς μια πολιτική ανεξαρτησίας απέναντι στο Κόμμα; Μπορούμε να φανταστούμε μια κατάσταση όπου το Κόμμα μπορεί να είναι αδύνατο και η φράξια ισχυρή, και έτσι ικανή να κάνει μια προσπάθεια να αντικαταστήσει το Κόμμα. Όμως, όλες οι προσπάθειες να κινηθούμε προς αυτή την κατεύθυνση, έχουν μέχρι τώρα αποτύχει να φέρουν οποιαδήποτε ευνοϊκά αποτελέσματα. Eίδαμε την εμπειρία στη Γερμανία (Ούρμπανς), και στο Βέλγιο (Όβερστρέτεν) όπως και τις απόπειρες της Δεξιάς Αντιπολίτευσης και την πιο πρόσφατη εμπειρία του SΑΡ. Ποια είναι η κατάσταση στην Ελλάδα;

Δύο ακόμα ερωτήσεις πάνω σ' αυτό. Πρώτο, ποια είναι τα τρέχοντα πολιτικά ζητήματα που χωρίζουν τους Aρχειομαρξιστές και το Κομμουνιστικό Κόμμα, δηλαδή πώς εκφράζονται οι βασικές διαφορές στην πραχτική δουλειά; Δεύτερο, ποια ήταν η εμπειρία στο εκλογικό πεδίο;

ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Προτείνει να διαβαστεί το γραπτό ραπόρτο που έχει σε μεγάλο βαθμό συμπληρωθεί και μετά να βασιστεί πάνω σ’ αυτό η προφορική συζήτηση.

ΤΡΟΤΣΚI: Ποιο είναι το πρόγραμμα του Αγροτικού Κόμματος;

ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Oνομάζουν τον εαυτό τους «αντικαπιταλιστές»,

ΤΡΟΤΣΚI: Oνομάζουν επίσης τον εαυτό τους «σοσιαλιστές»;

ΑΠΑΝΤΗΣH: Oνομάζουν τον εαυτό τους «μαρξιστές».

ΤΡΟΤΣΚI: Και ποιο είναι το αγροτικό τους πρόγραμμα;

ΑΠΑΝΤΗΣH: Είναι «ενάντια στον κομμουνισμό και ενάντια στον καπιταλισμό». Στην πραγματικότητα είναι αντιπρόσωποι των πλούσιων αγροτών.

ΤΡΟΤΣΚI: Τι συνθήματα προτείνουν (Σε σχέση με τους φόρους τις τράπεζες, κλπ.);

ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Κατάργηση των χρεών προς το κράτος και την αγροτική τράπεζα, μείωση της φορολογίας για τους αγρότες - για μια «κυβέρνηση αγροτών».

ΤΡΟΤΣΚI: Στο κάτω-κάτω, οι φεουδάρχες ήταν Τούρκοι και διώχτηκαν.

Aλλά τι γίνεται με την εκκλησία, ελέγχει μεγάλες εκτάσεις γης;

ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Δεν έχει μεγάλη περιουσία. Υπήρχαν επίσης μεγάλοι Έλληνες γαιοχτήμονες. Όμως, το 1918-19, οι ιδιοχτησίες τους τους αφαιρέθηκαν με την αγροτική μεταρρύθμιση, για να τους δοθούν στη συνέχεια μεγάλες και πλουσιοπάροχες αποζημιώσεις.

ΤΡΟΤΣΚI: Σε ποιους μοιράστηκε η γη; Στους πρόσφυγες ή στον ντόπιο πληθυσμό;

ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Καί στους δύο. Υπήρχαν 1.500.000 πρόσφυγες. Από αυτούς τελικά 200.000 πήραν στεγαστικό δάνειο. Όμως, μεγάλα στρώματα αγροτών έχουν σημαντικά χρέη από φόρους. Όλοι τώρα απειλούνται με κατάσχεση της περιουσίας τους.

ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Δίνει ακόμα ραπόρτο για τα πολιτικά συνθήματα του Κομμουνιστικού Κόμματος.

Το Ενιαίο Μέτωπο: Σ’ αυτό το ζήτημα, γίνεται οξεία πάλη ανάμεσα στην οργάνωσή μας και το επίσημο Κόμμα. Γενικά, το Κόμμα απορρίπτει το Eνιαίο Mέτωπο, ακόμα και στο συνδικαλιστικό επίπεδο. H πολιτική του είναι το ενιαίο μέτωπο «από τα κάτω»» με χωριστές ηγεσίες για κάθε απεργία και αγώνα (που φτιάχνονται, φυσικά, από το Κόμμα). Σ’ αυτό το ζήτημα η πάλη μας έχει ενταθεί, ιδιαίτερα στην τελευταία περίοδο.

ΤΡΟΤΣΚI: Σε σχέση με τη Γερμανία, ή σαν ένα χωριστό ζήτημα;

ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Στην προπαγάνδα μας συνδέουμε τα γεγονότα στη Γερμανία με τη στάση του Κόμματος στην Ελλάδα; Είμαστε τώρα στη μέση μιας μεγάλης κρίσης και αρχίζουν αποφασιστικοί αγώνες. Tο Συνέδριό μας έβαλε την προοπτική ότι αυτοί οι αγώνες μπορούν να αποκορυφωθούν με μια γενική απεργία.

ΤΡΟΤΣΚI: Και το Κόμμα;

ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Μετά την κατάρρευση της τρίτης περιόδου, το Κόμμα εγκατάλειψε το σύνθημα της πολιτικής απεργίας και τώρα θεωρεί σαν καθήκον απλά την πάλη για άμεσα και επιμέρους οικονομικά αιτήματα. Στη θέση του Ενιαίου Μετώπου, το Κόμμα δημιούργησε μια «Λαϊκή Επιτροπή», στην οποία συμμετέχουν μόνο το Κόμμα, η νεολαία του και οι κόκκινες περιφερειακές οργανώσεις. H Αντιπολίτευση έχει προτείνει να γίνουν εργατικά συνέδρια σε κάθε πόλη, στα οποία πρέπει να πάρουν μέρος όλες οι τάσεις μέσα στην εργατική τάξη και όπου θα εγκαθιδρυθούν Επιτροπές βασισμένες στην αναλογική αντιπροσώπευση, που σαν μια ανώτερη μορφή του Ενιαίου Μετώπου, θα δώσουν ηγεσία στους αγώνες.

ΤΡΟΤΣΚΙ: Αυτά είναι Σοβιέτ;

ΑΠΑNΤΗΣΗ: Όπως ορίσαμε το καθήκοντά τους, αυτές πρέπει να προχωρήσουν από την ηγεσία επιμέρους απεργιών, του κινήματος των ανέργων και τις δραστηριότητες γύρω από το ζήτημα της στέγης και τον έλεγχο των τιμών και της παραγωγής, πριν την ανάληψη της ηγεσίας μιας Γενικής Απεργίας και της μετατροπής τους σε όργανα δυαδικής εξουσίας

ΤΡΟΤΣΚI: Αυτό είναι σοβιέτ. Aλλά ίσως είναι καλύτερα αυτή τη στιγμή να μην τα ονομάζουμε έτσι. Όταν ιδρύσαμε το σοβιέτ στη Ρωσία, στην αρχή δεν ήταν όργανο εξουσίας. Έπρεπε να εξελιχτούν σε τέτια. Τώρα, όμως, η λέξη Σοβιέτ αμέσως υποβάλλει, την ιδέα της άμεσης κατάχτησης και άσκησης της εξουσίας.

ΑΠΑΝΤΗΣH: Στα αιτήματά μας για εργατικά συνέδρια και Eπιτροπές Πάλης με αντιπροσώπευση όλων των τάσεων, το Κόμμα αντιπαραθέτει τη «Λαϊκή Επιτροπή» του, που περιλαμβάνει μόνο οργανώσεις του επίσημου Κόμματος. H ομάδα Σπάρτακος είναι αντίθετη στο σύνθημά μας και έχει βγάλει ένα μανιφέστο που προβάλλει το σύνθημα για μια «κυβέρνηση εργατών καί αγροτών». Αυτή ορίζεται σαν ένα ενδιάμεσο στάδιο που δεν θα αντιπροσωπεύει ακόμα τη διχτατορία του προλεταριάτου, αλλά μάλλον θα προετοιμάζει το δρόμο γι’ αυτήν. Υποτίθεται ότι θα φορολογήσει τους πλούσιους και θα καταργήσει τα χρέη των αγροτών.

ΤΡΟΤΣΚI: Θα μπορούσαμε να περιλάβουμε αυτό το σύνθημα, και ταυτόχρονα να βάλουμε το ζήτημα σε τι σώματα θα πρέπει να βασιστεί η κυβέρνηση των εργατών και αγροτών. Στην «Λαϊκή Επιτροπή», ή στο «Εργατικό Συνέδριο»; Πόσα μέλη έχει η ομάδα Σπάρτακος:

ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Λένε εβδομήντα πέντε. Αλλά περιλαμβάνει εντελώς αδρανή διασκορπισμένα και ταλαντευόμενα στοιχεία.

ΤΡΟΤΣΚΙ: Και οι Φραξιονιστές;

ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Τριάντα. Έχουν συμμαχήσει με τους Σπαρτακιστές, αν και σχεδόν κανείς τους δε θέλει να δουλέψει μ' αυτούς.

ΤΡΟΤΣΚΙ: Τι είδους όργανο έχουν;

ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Μηνιάτικο.

ΤΡΟΤΣΚΙ: Ξαναπλησιάζουν το Κόμμα; Δεν θέλουν να ξαναμπούν;

ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Αρκετοί απ’ αυτούς ξαναγύρισαν στο Κόμμα. Όμως, σαν οργάνωση δε θέλουν καθόλου να δουλέψουν μαζί με το Κόμμα. Τελευταία, μόλις προτείναμε ένα Ενιαίο Μέτωπο στο Κόμμα. Μέχρι τώρα, δεν πήραμε απάντηση. Είναι απίθανο να γίνει δεχτή η πρόταση, ιδιαίτερα τώρα που οι σκληρότεροι εχθροί της Οργάνωσής μας είναι στη νέα ηγεσία, άνθρωποι που στο παρελθόν μηχανεύτηκαν ακόμα καί τη δολοφονία των συντρόφων μας.

ΤΡΟΤΣΚI: Για να συνοψίσουμε: Οι Αρχειομαρξιστές υποστηρίζουν ένα εργατικό συνέδριο, που θα ηγηθεί σε επιμέρους αγώνες προς μια γενική απεργία. Το Κομμουνιστικό Κόμμα καλεί για μια Λαϊκή Επιτροπή. Aλλά αυτό είναι μόνο ένα ηγετικό σώμα. Tι υποτίθεται ότι θα κάνει;

ΑΠΑΝΤΗΣΗ. H Λαϊκή Επιτροπή προσπάθησε να οργανώσει διαδηλώσεις. Εμφανίστηκαν, όλοι κι όλοι, δέκα άνθρωποι. Από τότε, το Κόμμα δεν έχει πει τίποτε περισσότερο για τη Λαϊκή Έπιτροπή.

ΤΡΟΤΣΚI: H Λαϊκή Επιτροπή εμφανίζεται σαν νόμιμη;

ΑΠΑΝΤΗΣH: Το μανιφέστο της είχε τη διεύθυνση της συνδικαλιστικής οργάνωσης. Περιέχει τα συνθήματα για μια «σοβιετική Ελλάδα» και για μια «κυβέρνηση εργατών και αγροτών». Το τελευταίο σύνθημα κυκλοφορεί από το 1923-24. Εκείνες τις μέρες προωθήθηκε πάνω στη γραμμή της ταχτικής του Κουομιτάγκ και της Βουλγαρίας. Τώρα, το Κόμμα δεν έχει ορίσει το χαραχτήρα αυτής της «κυβέρνησης εργατών καί αγροτών»

ΤΡΟΤΣΚI: Και ποια είναι η θέση της οργάνωσής μας σε σχέση μ’ αυτό το σύνθημα;

ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Mπορούμε να το θεωρήσουμε αυτό το σύνθημα μόνο σαν καθαρά τυπικό, ένα υποκατάστατο της «διχτατορίας του προλεταριάτου». Το να βάζει κανείς απλά ένα τέτοιο σύνθημα, δεν είναι αρκετό για να το πετύχει. Χρειαζόμαστε μεταβατικά συνθήματα πού οδηγούν προς αυτό.

ΤΡΟΤΣΚI: Μπορούμε να δεχτούμε να μπει αυτό το σύνθημα σαν μια προοπτική, δηλ., με την εξής έννοια: Έχουμε μια αστική κυβέρνηση, αλλά θέλουμε μια εργατική κυβέρνηση. Έτσι, προτείνουμε ένα εργατικό συνέδριο. Tότε, μπορούμε να πούμε στο Κόμμα: Υποστηρίζετε μια εργατοαγροτική κυβέρνηση. Για να το πετύχουμε αυτό, χρειαζόμαστε σώματα στα οποία μπορεί να βασιστεί μια τέτια κυβέρνηση, δηλ. ένα εργατικό συνέδριο.

ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Στην πιο πρόσφατη πρότασή μας για Ενιαίο Μέτωπο, προτείναμε μια κοινή πλατφόρμα για ενότητα.

ΤΡΟΤΣΚI: Το σύνθημα για μια κυβέρνηση εργατών και αγροτών, πού θα ήταν ανόητο για τη Γερμανία είναι σωστό για την Ελλάδα, όπου υπάρχει ένα αγροτικό κίνημα, ένα κίνημα από καταχρεωμένους πρόσφυγες. Αντιπροσωπεύει μάζες. Και καθώς το προλεταριάτο στην Ελλάδα δεν είναι η πλειοψηφία, το σύνθημα για μια εργατοαγροτική κυβέρνηση μπορεί να γίνει σημαντικό - σαν μια μορφή της διχτατορίας του προλεταριάτου, αλλά μια μορφή κατανοητή στους αγρότες. Είναι, στην πραγματικότητα, κάτι παραπάνω από μια μορφή. O ρόλος της αγροτιάς στην Ελλάδα απαιτεί να τον πάρει, υπόψη της η πρωτοπορία του προλεταριάτου και να διατυπώσει την δική της πολιτική και τα μέτρα της ανάλογα. Αυτή ήταν επίσης η κατάσταση στη Ρωσία, όμως μιλάγαμε για μια εργατοαγροτική κυβέρνηση μόνο μετά την κατάχτηση της εξουσίας, και ο Λένιν δεν ήταν εντελώς σίγουρος γι’ αυτόν τον χαραχτηρισμό. Aλλά για μας το αποφασιστικό γεγονός ήταν ότι το προλεταριάτο ήδη είχε καταλάβει την εξουσία και είχε ανάλαβει την διακυβέρνηση.

ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Εξηγήσαμε στο Συνέδριό μας ότι είμαστε αντίθετοι στην εργατοαγροτική κυβέρνηση σαν μια «ενδιάμεση μορφή», αλλά ότι την θεωρούμε συνώνυμη με τη διχτατορία του προλεταριάτου.

ΤΡΟΤΣΚI: H διχτατορία του προλεταριάτου έχει διάφορα στάδια. Στή Ρωσία, το πρώτο στάδιο σημαδεύτηκε από τον συνασπισμό με τους Αριστερούς Σοσιαλεπαναστάτες (Νοέμβρης 1917 - Ιούλης 1918). Αυτός ήταν ο συνασπισμός με τους εκπροσώπους της αγροτιάς. Δυο μέρες μετά την παραίτησή τους, οι Αριστεροί Σοσιαλεπαναστάτες οργάνωσαν μια εξέγερση ενάντια στη σοβιετική κυβέρνηση και φυλακίστηκαν. Κατόπιν, η σοβιετική κυβέρνηση έγινε πιο "μπολσεβικοποιημένη". Υπήρχε μια διαφορά ανάμεσα στο πρώτο και το δεύτερο στάδιο. Με αυτή την έννοια, μπορούμε να πούμε ότι ο όρος εργατοαγροτική κυβέρνηση ήταν «τίμιος», γιατί είχε υπάρξει ένα συνέδριο εργατών και στρατιωτών, και, επιπλέον, ένα συνέδριο αγροτών. Αυτό το αγροτικό συνέδριο ενώθηκε με το συνέδριο εργατών καί στρατιωτών, έκλεξε την επιτροπή του, και έστειλε τους αντιπροσώπους του στην Eκτελεστική Eπιτροπή του συνεδρίου εργατών καί στρατιωτών. Αυτό ανταποκρινόταν στον τρόπο σκέψης των αγροτών εκείνη την εποχή.

Φασισμός

ΑΠΑΝΤΗΣH: Το Κόμμα μιλάει για σοσιαλφασισμό, αρχειοφασισμό, αγροτοφασισμό και μοναρχοφασισμό

ΤΡΟΤΣΚI: Υπάρχει καμιά πραγματικά φασιστική οργάνωση;

ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Υπάρχουν φασιστικές οργανώσεις πού είναι πολιτικά ασήμαντες, τεχνητές απομιμήσεις του ιταλικού φασισμού. Πρόσφατα, σχηματίστηκε μια οργάνωση παλαιών πολεμιστών καί εθνικιστών. Έχει μια κάποια δραστηριότητα και επικεντρώνει τη δράση της σε επιθέσεις ενάντια στους Κομμουνιστές. Aλλά δεν αποκαλείται φασιστική καί δεν αποτελεί μια πολιτική οργάνωση με όλη τη σημασία του όρου. Είναι μια απομίμηση των Stahlhelme, από τους οποίους δανείστηκαν επίσης το όνομά τους. H ομάδα έχει τη βάση της στη Θεσσαλονίκη όπου έχουν ήδη μπορέσει να διαλύσουν συνδικαλιστικές συγκεντρώσεις.

ΤΡΟΤΣΚI: Δεν είπατε τίποτα για το εθνικό ζήτημα. Tι λέτε για τη Mακεδονία και τις μειονότητες;

ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Tο Συνέδριό μας πήρε μια απόφαση ενάντια στο σύνθημα για την ανεξαρτησία της Mακεδονίας, που είχε υιοθετηθεί από το Kόμμα το 1925.

ΤΡΟΤΣΚI: Γιατί;

ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Aυτό έγινε αφότου είχε γίνει μια πλήρης ανταλλαγή πληθυσμών από Έλληνες, Tούρκους και Bούλγαρους. H βουλγάρικη Mακεδονία είχε 90% Bούλγαρους, η ελληνική Mακεδονία 90% Έλληνες, η σέρβικη Mακεδονία το ίδιο. Eκτός από την εβραϊκή μειονότητα, που ζει μόνο στις πόλεις, όλοι όσοι είναι στην ύπαιθρο είναι Έλληνες από τη Mικρά Aσία και την περιοχή της Mαύρης Θάλασσας.

ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Ό Μανουΐλσκι και ο Kολάροφ πίεσαν γι' αυτό. Eκείνη την εποχή, το βουλγαρικό Κόμμα είχε κάνει μια συμμαχία με Bούλγαρους εθνικιστές, που αυτοαποκαλούνταν «Μακεδόνες» καί έλπιζε να τους κερδίσει. Aλλά οι «Μακεδόνες», με την ηγεσία του Tσανκόφ, αμέσως άρχισαν να στρέφουν τα πυρά τους ενάντια στους Κομμουνιστές.

ΤΡΟΤΣΚI: Θα ’πρεπε να είναι ζήτημα ανεξαρτησίας της Μακεδονίας σαν σύνολο;

ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Ναι.

ΤΡΟΤΣΚΙ: Δεν είμαι σίγουρος αν είναι σωστό να απορρίψουμε αυτό το σύνθημα. Δεν μπορούμε να πούμε ότι είμαστε αντίθετοι σ’ αυτό επειδή ο πληθυσμός θα ’ναι ενάντια σ' αυτό. Ο πληθυσμός πρέπει να ρωτηθεί για τη γνώμη του γι’ αυτό. Οι «Bούλγαροι» αντιπροσωπεύουν ένα καταπιεζόμενο στρώμα. Πρέπει να εξηγήσουμε ότι ο Λαός έχει το δικαίωμα να αποφασίσει για τον εαυτό του. Αν η κυβέρνηση απορρίψει ένα δημοψήφισμα τότε πρέπει να παλέψουμε ενάντια σε αυτή την απόφαση. Αν η καταπιεζόμενη εθνότητα εξεγερθεί ενάντια στην κυβέρνηση, τότε πρέπει να τους υποστηρίξουμε. Αυτή είναι η γλώσσα που πρέπει να μιλήσουμε. Και αν οι Mακεδόνες Έλληνες διακηρύξουν την αντίθεσή τους στην κυβέρνηση της Αθήνας, απαιτώντας την ανεξαρτησία τους, θα έπρεπε να αντιταχτούμε δογματικά; Αμφιβάλλω. Αλλά το ζήτημα δεν μου είναι αρκετά οικείο, μια και ήρθα σε επαφή με το μακεδονικό πρόβλημα μόνο το 1913.

ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Η Κομιντέρν παράτησε αυτό το σύνθημα, γιατί φάνηκε απραγματοποίητο: η Μακεδονία δεν είναι ένα ομοιογενές εθνικό σύνολο.

ΤΡΟΤΣΚΙ: Aλλά ούτε η Ελλάδα είναι. Γιατί δε θα μπορούσε η Μακεδονία να υπάρχει το ίδιο σαν μια αυτόνομη ένωση με διαφορετικές εθνότητες; O πληθυσμός πρέπει να ψηφίσει γι’ αυτό.

ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Ποιες είναι οι δυνάμεις πού θα το στηρίξουν;

ΤΡΟΤΣΚΙ: Δεν είναι δικό μας καθήκον να οργανώνουμε εθνικιστικές εξεγέρσεις. Λέμε απλά ότι αν οι Μακεδόνες το θέλουν, τότε θα είμαστε στο πλευρό τους, ότι πρέπει να τους επιτραπεί να αποφασίσουν, και επίσης θα υποστηρίξουμε την απόφασή τους. Εκείνο που με ανησυχεί δεν είναι τόσο το ζήτημα των Mακεδόνων αγροτών, αλλά μάλλον μήπως υπάρχει ένα ίχνος σωβινιστικού δηλητηρίου στους έλληνες εργάτες. Αυτό είναι πολύ επικίνδυνο. Για μας, που υποστηρίζουμε μια βαλκανική ομοσπονδία σοβιετικών κρατών, είναι το ίδιο αν η Μακεδονία ανήκει σ' αυτή την Ομοσπονδία σαν ένα αυτόνομο σύνολο ή σαν μέρος ενός άλλου κράτους. Όμως, αν οι Μακεδόνες καταπιέζονται από την αστική κυβέρνηση, ή αισθάνονται ότι καταπιέζονται, πρέπει να τους δόσουμε υποστήριξη.

Υπάρχει στην Ελλάδα κίνημα Μακεδόνων για αυτονομία;

ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Όχι.

ΤΡΟΤΣΚΙ: Στη Σόφια υπάρχει μια Mακεδονική επιτροπή, πού, φυσικά, υποστηρίζεται από την κυβέρνηση. Όμως, στη Βιέννη, το 1929-30, υπήρχε (καί υπάρχει ακόμα;) μια μακεδονική εφημερίδα που εκδιδόταν από μια επιτροπή με την υποστήριξη της Κομιντέρν. Τί προτείνετε για τα Βαλκάνια συνολικά;

ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Μια Σοβιετική Όμοσπονδία.

ΤΡΟΤΣΚΙ: Καί το Κόμμα;

ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Μια Σοβιετική Ελλάδα.

Δεν λένε τίποτε για τη Βαλκανική Όμοσπονδία Σοβιετικών Κρατών. Το Κόμμα επικρίνει το σύνθημά μας για την Ομοσπονδία, γιατί όπως ισχυρίζονται, το χρησιμοποιούμε για να κρύψουμε το γεγονός ότι είμαστε αντίθετοι σε μια Σοβιετική Ελλάδα.

ΤΡΟΤΣΚΙ: Πριν τον πόλεμο, υπήρχαν οι Τεσνιάκοι (αριστεροί σοσιαλδημοκράτες) στη Βουλγαρία, που υποστήριζαν μια Βαλκανική Ομοσπονδία. Εκείνη την εποχή, αυτό το σύνθημα έπαιζε μεγάλο ρόλο. Το υιοθετήσαμε, αν και αυτό που πρότειναν ήταν μια (αστική) δημοκρατική Ομοσπονδία. Είναι τώρα καθαρό ότι δεν υπάρχει καμιά δύναμη στα Βαλκάνια πού να μπορεί να κάνει πραγματικότητα μια τέτοια Ομοσπονδία. Μάλλον αυτό είναι ένα καθήκον του προλεταριάτου. Η προοπτική ενός εργατικού συνεδρίου, ενός αγροτικού κινήματος, μιας γενικής απεργίας, δηλ. το προοίμιο της εξέγερσης στην Ελλάδα, θα βάλει τα ζήτημα της βαλκανικής ομοσπονδίας με μεγαλύτερη δύναμη. «Πώς μπορεί να φανταστεί κανείς μια νικηφόρα επανάσταση σε μια Ελλάδα πιασμένη μέσα σ' αυτό το σύστημα-κλουβί των βαλκανικών κρατών, περικυκλωμένη από όλες τις πλευρές από διχτατορίες καί φασισμούς;», θα πουν μερικοί. Θα απαντήσουμε: «Μία επαναστατική προοπτική είναι αδύνατη χωρίς μια Oμοσπονδία των Βαλκανικών Κρατών, που προφανώς δε θα σταματήσει εδώ, αλλά θα επεκταθεί στην Oμοσπονδία των Ενωμένων Σοβιετικών Πολιτειών της Ευρώπης».



Το ζήτημα των συνδικάτων

ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Το σύνθημά μας στο συνδικαλιστικό ζήτημα είναι για συνδικαλιστική ενότητα, με εργατική δημοκρατία και το δικαίωμα των φραξιών. Το Κόμμα αντιπαραθέτει στην ενότητα την Ενωτική ΓΣΕΕ (το κόκκινο συνδικάτο).

ΤΡΟΤΣΚI: Ποια είναι η ισχυρότερη από τις υπάρχουσες συνδικαλιστικές Συνομοσπονδίες;

ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Είναι σχεδόν ίσες σε δύναμη, αλλά η σταλινική Συνομοσπονδία είναι πιο δραστήρια. Συμμετέχουμε σ' όλα τα συνδικάτα, αλλά είμαστε δυνατότεροι στην ΕΓΣΕ.

ΤΡΟΤΣΚΙ: Είναι μεγαλύτερη η επιρροή του Κόμματος στην ΕΓΣΕ από τη δική μας;

ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Το Κόμμα κρατάει την ηγεσία με τεχνητά και βίαια μέσα. Αν και είμαστε στην ηγεσία σε αρκετά συνδικάτα στην ΕΓΣΕ, μέχρι τώρα δεν μπορέσαμε να βγάλουμε ούτε έναν αντιπρόσωπο στην εθνική ηγεσία. Έχουμε την ηγεσία στα εξής συνδικάτα της ΕΓΣΕ στην Αθήνα: κλωστοϋφαντουργοί, τσιμέντα, αρτεργάτες, κουλουροποιοί, σιδεράδες. Στη ρεφορμιστική Συνομοσπονδία έχουμε την ηγεσία στους τσαγκαράδες, οικοδόμους, μαραγκούς και μπαρμπέρηδες. H οργάνωση εργατών μετάλλου του Πειραιά, πού ήταν κάτω από τη δική μας ηγεσία, και μετά κερδήθηκε από τους σταλινικούς, είναι τώρα στα χέρια των ρεφορμιστών, πού είναι άμεσα σε συνεργασία με τα αφεντικά, το κράτος, και την αστυνομία. Στην Αθήνα έχουμε τριανταδύο φράξιες (ομάδες μειοψηφίας). Κάθε μια απ' αυτές τις φράξιες κάνει ταχτικές βραδινές συζητήσεις, όπου συμμετέχουν πολλοί συμπαθούντες. Τέλος, υπάρχει ακόμα ένας αριθμός από ανεξάρτητα συνδικάτα που δεν συνδέονται με καμιά Ομοσπονδία, κυρίως εκείνα που έχουν διαγραφεί από τη μια ή την άλλη.

Άνοιξη 1932

Το αγροτικό ζήτημα



ΤΡΟΤΣΚI: Ποια είναι τα συνθήματα των Αρχειομαρξιστών για το αγροτικό ζήτημα;

ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Το συνέδριο χάραξε μια σειρά από αιτήματα: Κατάργηση των χρεών των προσφύγων καί των φτωχών χωρικών (χρέη στην Εθνική Tράπεζα, σε τοκογλύφους, ληξιπρόθεσμοι απλήρωτοι φόροι). Κατάργηση των φόρων επί του προϊόντος (σοδειές και ζώα).

ΤΡΟΤΣΚΙ: Πληρώνετε σύμφωνα με την ποσότητα του προϊόντος καί θέλετε να καταργηθεί ο φόρος για τους φτωχούς αγρότες;

ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Ναι. Το συνέδριό μας και οι περιφερειακές επιτροπές μας πρόβαλαν επιπλέον, μια σειρά από μερικά αιτήματα, χωρισμένα σε κατηγορίες -κρασί, καπνός και ελαιόλαδο, που αντιπροσωπεύουν τα πιο σημαντικά προϊόντα της ελληνικής γεωργίας. Το συνέδριο ανάθεσε στα μέλη της Κ.Ε. να υποβάλουν ένα χωριστό ραπόρτο για κάθε περιοχή. Αυτά τα ραπόρτα ετοιμάζονται ακόμα. Για κάποιο διάστημα, είχαμε μια γενική θέση για το αγροτικό ζήτημα. Όμως, μόνο φέτος βάλαμε στον εαυτό μας πολύ πραχτικά καθήκοντα σ’ αυτόν τον τομέα.

Είμασταν επίσης αντίθετοι στό Αγροτικό Κόμμα, μια και ένα κόμμα των χωρικών που θα στεκόταν ανάμεσα ή πάνω από τις δύο κύριες τάξεις, τη μπουρζουαζία και το προλεταριάτο, δεν είναι δυνατό. Ένα «ουδέτερο» Αγροτικό Κόμμα, μπορεί να είναι ένα όργανο της μπουρζουαζίας. Πολλά μέλη του Αγροτικού Κόμματος είναι πρώην κομμουνιστές που απογοητεύτηκαν από την πολιτική του επίσημου Κ.Κ. και από τότε στράφηκαν προς το νέο κόμμα, πιστεύοντας ότι είναι κι αυτό επίσης ένα επαναστατικό κόμμα.

Με συστηματική δουλειά και θεωρητικό ξεκαθάρισμα, μεγάλα τμήματα αυτού του Κόμματος μπορούν να κερδηθούν σε εμάς. Σε ορισμένες αγροτικές περιοχές, μπορεί να δεί κανείς επαναστατικά συναισθήματα. Οι σύντροφοί μας που ζουν στις κοντινές πόλεις προσκαλούνται σε χωριά από αγρότες μέλη του Αγροτικού Κόμματος για να μιλήσουν. Αγρότες από ολόκληρα χωριά μαζεύονται και ακούνε τους ομιλητές μας με μεγάλη συμπάθεια. Σε μια σειρά περιοχές, οι αγρότες δουλεύουν δραστήρια για τη διανομή της εφημερίδας μας. H κατάσταση είναι μάλλον ευνοϊκή για μας, και δεν αποκλείεται κάτω από την πίεση των αγροτών, που είναι εκατό φορές πιο πολύ προς τα αριστερά από την κομματική ηγεσία, καθώς και κάτω από την επιρροή της δραστηριότητας μας, να αποσυντεθεί γρήγορα το Αγροτικό Κόμμα.

Οι σύντροφοί μας επεξεργάζονται ειδικά αιτήματα για κάθε περιοχή που δίνουν απάντηση στις ανάγκες της εκεί αγροτιάς. Επιπλέον, σύμφωνα με την απόφαση του Συνέδριου, στο προσεχές μέλλον θα εκδώσουμε μια ειδική αγροτική εφημερίδα. Όσο για το Κ.Κ., δίνει στο Αγροτικό Κόμμα την ταμπέλα του «αγροτικού φασισμού». Το Κ.Κ. προτείνει το σχηματισμό συνδικάτων εργατών γης. Δεν αντιτασσόμαστε σε αυτή την ιδέα, αλλά δε θα λύσει το αγροτικό ζήτημα, μια και οι εργάτες γης συνιστούν ένα αμελητέο ποσοστό του αγροτικού πληθυσμού και βρίσκονται σε μερικές μόνο περιοχές. Προβάλαμε το σύνθημα του σχηματισμού ενώσεων φτωχών αγροτών.

Λίγες ακόμα εμπειρίες: Στη Μακεδονία και τη Θράκη, το επίσημο Κόμμα είχε μεγάλη επιρροή στον αγροτικό πληθυσμό κάποτε. Τώρα, όμως, το Κόμμα χάνει αισθητά έδαφος προς όφελος του Αγροτικού Κόμματος. Πρέπει να παλέψουμε ακόμα παραπάνω ενάντια στο Αγροτικό Κόμμα, ώστε να κερδίσουμε αυτό που έχασε το Κ.Κ. Το Κ.Κ. εκδίδει μια δεκαπενθήμερη εφημερίδα για τους αγρότες. Το Αγροτικό Κόμμα έχει δύο ημερήσιες εφημερίδες και ένα μηνιάτικο όργανο, δηλ. αστικές εφημερίδες που ανάλαβαν την υποστήριξη του Αγροτικού Κόμματος. Στις τελευταίες εκλογές, το Αγροτικό Κόμμα κέρδισε πολλούς ψήφους. Σε μερικά χωριά, όπου το Κ.Κ. δεν κατεβάζει υποψήφιους, και όπου έχουμε ντόπιους εργάτες στην περιοχή που έχουν κύρος στο χωριό, θέλουμε να κατεβάσουμε υποψήφιους για να κάνουμε κομμουνιστική προπαγάνδα. Το Αγροτικό Κόμμα είναι πολύ ετερογενές. Προσπαθεί να προσελκύσει τους πάντες ανεξάρτητα από τις ιδέες τους. Στο περιοδικό τους μπορείς να βρεις άρθρα από εντελώς αντίθετες τάσεις. Οι ηγέτες της ίδιας Οργάνωσης γράφουν υπέρ και κατά του σοσιαλισμού, υπέρ και κατά της μικρής ίδιοχτησίας.

Ένα άλλο σοβαρό πρόβλημα στην Ελλάδα είναι η έλλειψη καλλιεργήσιμης γης. Σε μερικές περιοχές γίνεται ξεχέρσωμα. H σπανιότητα της γης έχει οδηγήσει σε μεγάλη μετανάστευση από την ύπαιθρο στίς πόλεις. Αυτό περιλαμβάνει ανθρώπους που ψάχνουν για δουλιά, τεχνίτες, εμπόρους, καθώς και στοιχεία του λούμπεν προλεταριάτου.

ΤΡΟΤΣΚΙ: Υπάρχουν ήδη τα συνδικάτα εργατών γης; Kαι οι αγροτικές ενώσεις;

ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Όχι, όχι συνδικάτα εργατών γης. Λίγες τοπικές αγροτικές ενώσεις. (Διαβάζει από το (αρχειομαρξιστικό) περιοδικό «Δαυλός» το ραπόρτο μιας περιφερειακής επιτροπής και το πρόγραμμα πάλης που προβάλλει η επιτροπή).

ΤΡΟΤΣΚΙ: Τα γεγονότα είναι πολύ ενδιαφέροντα και δημιουργούν την εντύπωση μιας προεπαναστατικής κατάστασης. Έχω την εντύπωση ότι στις τωρινές συνθήκες, τα συνθήματα της οργάνωσής μας δεν είναι πια επαρκή. Αυτή η κατάσταση απαιτεί την προβολή, μαζί με περιορισμένα αιτήματα, γενικών συνθημάτων που μπορούν να δώσουν μια κοινή κατεύθυνση στο κίνημα. Ένα θα μπορούσε να είναι έλεγχος των τραπεζών από τους εργάτες και αγρότες. Για παράδειγμα, ας πάρουμε το ζήτημα της πληρωμής χρεών και της πιστοδότησης. Υπάρχουν, φυσικά, φτωχοί και πλούσιοι χωρικοί, και πρέπει να υπάρχει έλεγχος στο ποιου τα χρέη πρόκειται να καταργηθούν και ποιος πρόκειται να πάρει πίστωση. Πρέπει να υπάρχουν οργανώσεις που να μπορούν να ασκούν αυτή την επίβλεψη - επιτροπές χωρικών. Οι αγροτικές ενώσεις είναι μισοπολιτικές οργανώσεις που μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε για να αυξήσουμε την επιρροή μας. Οι αγροτικές επιτροπές είναι επαναστατικά σώματα που στρέφονται ενάντια στο κράτος τη μια μέρα και γίνονται επαναστατικά όργανα κρατικής εξουσίας την άλλη. Αυτές οι επιτροπές είναι εντελώς αντίστοιχες με τα σοβιέτ των εργατών στην πόλη. Πρέπει να συνδυάζουμε το ζήτημα της πληρωμής των χρεών και των πιστώσεων με το αίτημα για έλεγχο των τραπεζών και για το σχηματισμό αγροτικών επιτροπών. Έλεγχος από τους αγρότες! Όχι μυστική διπλωματία στην παροχή πιστώσεων! Να ανοιχτούν τα βιβλία όλων των τραπεζών! Aλλά, μια και οι αγρότες δεν μπορούν να καταλάβουν τα βιβλία, θα στραφούν στους εργάτες στις πόλεις και θα ζητήσουν τη βοήθειά τους. Πρέπει να καταλαβαίνουμε πώς να στεφανώνουμε τα περιορισμένα και τοπικά αιτήματα με αιτήματα εθνικής κλίμακας και να δίνουμε επαναστατικές προοπτικές στο κίνημα.

O σχηματισμός του Αγροτικού Κόμματος είναι ένα σύμπτωμα μιας επαναστατικής κρίσης σαν τα γεγονότα στη Βουλγαρία το 1924. Είναι αλήθεια ότι δεν μπορεί να είναι ένα ανεξάρτητο ταξικά κόμμα. Όμως, εκτός από αυτή τη σωστή θεωρητική εκτίμηση, πρέπει να έχουμε μια σωστή πολιτική απέναντι σ’ αυτό το Κόμμα, που η ύπαρξή του είναι τώρα γεγονός. H πολιτική μας δεν μπορεί να είναι απλά αρνητική. Πρέπει να προκαλέσουμε ένα προτσές ξεκαθαρίσματος σ’ αυτό το Κόμμα και να δείξουμε στη βάση των γεγονότων ότι δεν μπορεί να είναι ένα υποκατάστατο ενός Κομμουνιστικού Κόμματος αλλά μάλλον πρέπει να αντικατασταθεί από ένα Κομμουνιστικό Κόμμα. H πολιτική μας έχει ήδη καθοριστεί από τα αιτήματα που έχουμε προβάλλει. Προτείνουμε κοινούς αγώνες στη βάση αυτών των αιτημάτων. Ή θα κερδίσουμε τα επαναστατικά στοιχεία αυτού του Κόμματος, ή αλλιώς θα το ξεσκεπάσουμε μπροστά στους αγρότες. Το ίδιο ισχύει για το σύνθημα για έλεγχο των τραπεζών και τον σχηματισμό αγροτικών επιτροπών.

Στις εκλογές μπορούμε επίσης να κατεβάσουμε όχι μόνο ντόπιους εργάτες, αλλά και επαναστάτες αγρότες σαν υποψήφιούς μας, ζητώντας τους να αγκαλιάσουν τα αιτήματά μας και να αναλάβουν την υποχρέωση να παλέψουν γι’ αυτά τα αιτήματα. Ακόμα κι αν οι αγρότες είναι μέλη του Αγροτικού Κόμματος, μπορούμε να τους βάλουμε στα ψηφοδέλτιά μας αν αγκαλιάσουν το πρόγραμμά μας, μια και το Αγροτικό Κόμμα δεν είναι ένα Κόμμα, αλλά μάλλον μια συλλογή από τάσεις που πρέπει να διαλυθεί. Φυσικά, αυτό δεν αποκλείει τη δυνατότητα ο ένας ή ο άλλος αγρότης που σπρώχνουμε μπροστά να διαφθαρεί από τη στιγμή που θα εκλεγεί και να μας προδόσει αντί να κερδηθεί αποφασιστικά από μας. Στις εκλογές για τη Δούμα, οι μπολσεβίκοι όλο και σχημάτιζαν εκλογικά μπλοκ με τους σοσιαλεπαναστάτες, μια ταχτική που κριτικάριζαν έντονα οι μενσεβίκοι. Σ’ αυτή την κριτική, οι μπολσεβίκοι απαντούσαν: Το μπλοκ μας βασίζεται στην πάλη για δημοκρατικά αιτήματα. H φιλελεύθερη μπουρζουαζία είναι αντιδημοκρατική. Είμαστε έτοιμοι, μαζί με τους σοσιαλεπαναστάτες, να συγκρουστούμε με τη φιλελεύθερη μπουρζουαζία και τους μενσεβίκους συμμάχους της. H μεγάλη διαφορά ανάμεσα στη Ρωσία και την Ελλάδα είναι ότι στη δεύτερη, η φεουδαρχία δεν υπάρχει πια. Όμως, αυτό που ακόμα υπάρχει είναι ο λογαριασμός που παρουσιάζει η φεουδαρχία, με τη μορφή του χρέους των προσφύγων και των φτωχών αγροτών για τη γη που έχουν καταλάβει. H πάλη για την κατάργηση αυτού του χρέους, είναι η πάλη για την τελική εξαφάνιση της φεουδαρχίας.

ΜΕΡΟΣ ΤΡΙΤΟ

Εξελίξεις στην ΕΣΣΔ



ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Μια ερώτηση για τη σημασία της τελευταίας στροφής στη Ρωσία.

ΤΡΟΤΣΚΙ: Έχουμε γράψει πολλές φορές ότι μια υποχώρηση ήταν αναπόφευχτη. H σταλινική γραφειοκρατία ανάγγειλε το πρόγραμμα για πλήρη κολλεχτιβοποίηοη στη βάση εντελώς ανεπαρκών τεχνικών και οικονομικών θεμελίων. Έλπιζε να εξαφανίσει τους κουλάκους με διοικητικά μέτρα. Ανάγκασε τους μεσαίους χωρικούς να μπουν στις φάρμες-κολλεχτίβες και να εξυμνήσουν αυτή την κολλεχτιβοποίηση σαν μια υπέροχη επιτυχία. Είπαμε ότι οι αγρότες θα κατανάλωναν το βασικό τους αγροτικό κεφάλαιο, και η κρίση αναπόφευχτα θα απλωνόταν πέρα απ’ αυτόν τον τομέα. Η κολλεχτιβοποίηοη δεν μπορεί να εφαρμοστεί χωρίς μια τεχνολογική βάση και χωρίς την αναγκαία ψυχολογική προετοιμασία. Το αποτέλεσμα είναι προφανές. Τα σιτηρά και τα ζώα που υπάρχουν, έχουν πέσει κάτω από το ελάχιστο των αναγκών. Στη Μόσχα, το Πέτρογκραντ (Λένινγκραντ), και άλλες μεγάλες πόλεις, υπάρχουν ήδη δυσκολίες στην εξασφάλιση των προμηθειών τροφίμων. Στις επαρχίες, από την άλλη, υπάρχει λιμός. Αυτό συμβαίνει επίσης στα χωριά (ιδιαίτερα εκεί, όπου πρέπει να εισαχθούν σιτηρά). Σαν αποτέλεσμα, οι μικροαστοί υποφέρουν, αλλά το ίδιο και η εργατική τάξη. O αριθμός των κολλεχτιβοποιημένων αγροτών πέφτει τώρα. Οι ανεξάρτητοι αγρότες -για τους οποίους πρώτα λεγόταν ότι δεν υπάρχουν- αρχίζουν τώρα να προστατεύονται. H ατομική ιδιοκτησία και η ελεύθερη αγορά ενθαρρύνονται, γεννιέται ένα προτσές διαφοροποίησης ανάμεσα στις κολλεχτίβες και ακόμα περισσότερο ανάμεσα στους ανεξάρτητους αγρότες. Αφού κατάστρεψε τους κουλάκους με διοικητική βία, η γραφειοκρατία για άλλη μια φορά τους δίνει την ευκαιρία να ευημερήσουν. Πάντα προτείναμε τον έλεγχο πάνω στους κουλάκους, το κόψιμο των φτερών τους. Οι κουλάκοι δεν μπορούν να εξαφανιστούν μια και καλή, αλλά μπορούν να ελεχθούν και να μειωθούν σε αριθμό μέχρι να μπουν οι τεχνικές και πολιτιστικές βάσεις για κολλεχτιβοποίηση σε πλατιά κλίμακα. Μέχρι τον Φλεβάρη 1928, οι κουλάκοι ενθαρρύνονταν. Οι κουλάκοι, που αποτελούν το 5% των αγροτών, κατείχαν το 40% (επίσημος αριθμός;) της προμήθειας σιτηρών που προοριζόταν για την αγορά και τελικά αρνήθηκαν να παραδόσουν σιτηρά στις πόλεις, με αποτέλεσμα την απειλή λιμού. Τότε είναι που η σταλινική γραφειοκρατία πρωτοεξαπόλυσε την επίθεση της ενάντια στους κουλάκους και μετάτρεψε την εκστρατεία κατάσχεσης των σιτηρών σε εκστρατεία εξόντωσης των κουλάκων. Τώρα, έχει γυρίσει στην παλιά θέση, αλλά σε μια νέα βάση. Αυτό θα έχει τις μεγαλύτερες συνέπειες για την κολλεχτιβοποίηση, και για το πεντάχρονο σχέδιο. H διανομή αγαθών θα ρυθμίζεται όχι μόνο από το σχέδιο αλλά επίσης από την ελεύθερη αγορά. Απομένει να δούμε που θα φτάσει αυτό, μια και δεν μπορούμε να προβλέψουμε πόσο μακριά θα φτάσει η υποχώρηση. H εισαγωγή της ΝΕΠ ρυθμιζόταν πολύ προσεχτικά, και όμως προκάλεσε μια στοιχειακή ανάπτυξη της ελεύθερης αγοράς. Αλλά εκείνη την εποχή είχαμε το Κόμμα, που παρακολουθούσε με προσοχή και έλεγχε όλες τις εξελίξεις. Τώρα, οικονομικά μιλώντας, αρχίζουμε από μια πιο ευνοϊκή θέση: η βιομηχανία έχει αναπτυχθεί, ο σοσιαλιστικός τομέας έχει γίνει δυνατότερος. Αλλά οι πολιτικοί παράγοντες είναι λιγότερο ευνοϊκοί και μπορεί να κυριαρχήσουν πάνω στους οικονομικούς παράγοντες: 1) Οι εργάτες υπόφεραν πολύ ενώ χτιζόταν η βιομηχανία, αλλά τους έλεγαν ότι αυτό ήταν ο ερχομός του σοσιαλισμού. Προειδοποιήσαμε για την απογοήτευση που αναπόφευχτα θα προκαλούσαν τέτιες φράσεις. Tώρα, όχι μόνο οι κουλάκοι στο χωριό θα συσσωρεύσουν κεφάλαιο, αλλά και ο άνθρωπος της ΝΕΠ στην πόλη και θα εμφανιστεί ένα καινούριο προτσές κοινωνικής διαφοροποίησης. Οι μάζες έχουν γίνει πολιτικά πιο κριτικές και πιο απαιτητικές, αλλά είναι επίσης πιο απογοητευμένες. 2) Για τους αγρότες η εγκατάλειψη των ιδιωτικών τους χωραφιών σήμαινε μια καταστροφική αλλαγή στον τρόπο ζωής τους. Τώρα, αρχίζει μια επιστροφή σε μια ανεξάρτητη αγροτική οικονομία. Οι αγρότες θα πουν: «Ό,τι απαγόρευαν χτες, το επιτρέπουν σήμερα. Γιατί τότε μας έδιωξαν από τα χωράφια μας;» Το κύρος του κράτους θα κλονιστεί βίαια, και από την άλλη η ταξική συνείδηση των κουλάκων θα ενισχυθεί. 3) Όμως, το πιο σημαντικό στοιχείο είναι το Κόμμα. H Ρωσία είναι μια χώρα με έναν τεράστιο, διασκορπισμένο μικροαστικό πληθυσμό (110 εκατ. αγρότες). Πάνω από τους μισούς απ’ αυτούς είναι σε κολλεχτίβες. Πάντα προβλέπαμε την αναπόφευχτη διαφοροποίηση και τον κίνδυνο της κουλακοποίησης των κολλεχτίβων. Πάντα τονίζαμε ότι οι κολλεχτίβες αντιπροσωπεύουν μόνο μια μεταβατική οικονομική μορφή, και ότι πρέπει να ρυθμίζονται. H νέα στροφή θα επιταχύνει τη διαφοροποίηση μέσα στην κάθε κολλεχτίβα και ανάμεσά τους. Για να παρατηρούνται όλα αυτά τα μοριακά προτσές και για να σημαίνει εγκαίρως συναγερμός, χρειάζονται χιλιάδες και χιλιάδες δραστήριοι ηγέτες. H γραφειοκρατία και οι στατιστικές δεν μπορούν να το υποκαταστήσουν αυτό. Πρέπει να υπάρχει ένα ανεξάρτητο επαναστατικό προλεταριακό κόμμα, και αυτό δεν υπάρχει. H ΝΕΠ σήμαινε συνεχή υποβόσκουσα ταξική πάλη. Το καθήκον του Κόμματος ήταν να το δείξει αυτό καθαρά. Το Κόμμα έχει τώρα εκτοπιστεί από τη γραφειοκρατία που εξαπατάει το Κόμμα και το προλεταριάτο για την κατάσταση και τα καθήκοντα. Το 1921, είπαμε στο Κόμμα και στο προλεταριάτο την απόλυτη αλήθεια, ότι έπρεπε να υποχωρήσουμε σε καπιταλιστικές μεθόδους. Κάναμε καθαρούς τους κινδύνους που υπήρχαν σ’ αυτό και προειδοποιήσαμε ενάντιά τους. Ακόμα κι αν είμασταν υποχρεωμένοι να εξοπλίζουμε τους κουλάκους οικονομικά, εξοπλίζαμε το προλεταριάτο πολιτικά και στρατιωτικά. Τώρα το Κόμμα σαν Κόμμα δεν υπάρχει. Όλα γίνονται στο σκοτάδι. Τίποτε δεν μπορεί να προβλεφτεί. Aπό εδώ πηγάζουν οι μεγάλοι κίνδυνοι.

(Αναδημοσιεύεται από το «Κείμενα 1929-1933 (Συμπλήρωμα)» του Λ. Τρότσκι - Tο κείμενο πρωτοδημοσιεύτηκε στην Eλλάδα στο περιοδικό της EΔE, προκατόχου του EEK Eπαν. Mαρξιστική Eπιθεώρηση, Nο 19-20, 1980).