ΤΡΟΤΣΚΙ: ΓΙΑ ΤΟ ΕΒΡΑΪΚΟ ΖΗΤΗΜΑ

ΓΙΑ ΤΟ ΕΒΡΑΪΚΟ ΖΗΤΗΜΑ

Για το ΕΒΡΑΪΚΟ ΖΗΤΗΜΑ έχουν γράψει όλοι οι κλασικοί του μαρξισμού. Είναι ένα ζήτημα που παραμένει μέχρι σήμερα άλυτο. Το ΠΟΛΙΤΙΚΟ ΚΑΦΕΝΕΙΟ θα δημοσιεύσει κατά καιρούς κι άλλα άρθρα του Λ. ΤΡΟΤΣΚΙ μ΄ αυτό το θέμα. Το σημερινό με τίτλο "ΤΟ ΘΕΡΜΙΔΩΡ ΚΑΙ Ο ΑΝΤΙΣΗΜΙΤΙΣΜΟΣ" δημοσιεύεται για πρώτη φορά στα ελληνικά σε μετάφραση του Σωτήρη Γιαννέλη. (Tροτσκιστικές Εκδόσεις)

ΤΟ ΘΕΡΜΙΔΩΡ ΚΑΙ Ο ΑΝΤΙΣΗΜΙΤΙΣΜΟΣ

(Το άρθρο αυτό γράφτηκε στις 22 Φεβρουαρίου του 1937 και παρουσιάστηκε στη "Νέα Διεθνή" το Μάϊο του 1941)

Την περίοδο της τελευταίας δίκης της Μόσχας παρατήρησα σε μια από τις δηλώσεις μου ότι ο Στάλιν στην πάλη με την Αντιπολίτευση εκμεταλλεύτηκε τις αντισημιτικές τάσεις που υπάρχουν μέσα στη χώρα. Πάνω σ΄ αυτό το ζήτημα έλαβα μια σειρά από γράμματα και ερωτήματα, τα οποία, γενικά - δεν υπάρχει λόγος να κρύψω την αλήθεια - ήταν πολύ αφελή. "Πώς μπορείτε να κατηγορείτε τη Σοβιετική Ένωση για αντισημιτισμό;". Αν η ΕΣΣΔ είναι μια αντισημιτική χώρα, υπάρχει εκεί τίποτε το αριστερό;". Αυτή ήταν η δεσπόζουσα άποψη αυτών των γραμμάτων. Αυτοί οι άνθρωποι προβάλλουν αντιρρήσεις και είναι μπερδεμένοι, γιατί έχουν συνηθίσει να αντιπαραβάλουν το φασιστικό αντισημιτισμό με την απελευθέρωση των Εβραίων που πραγματοποίησε η Οκτωβριανή Επανάσταση. Σ΄ αυτούς τους ανθρώπους φαίνεται τώρα ότι τους παίρνω από τα χέρια ένα μαγικό φυλαχτό. Μια τέτοια μέθοδος δικαιολόγησης είναι τυπική για ΄κείνους που έχουν συνηθίσει σε μια χυδαία, μη διαλεκτική σκέψη. Ζουν σ΄ έναν κόσμο από αμετάβλητες και αφηρημένες έννοιες. Αναγνωρίζουν μονάχα αυτό που τους ταιριάζει: η Γερμανία του Χίτλερ είναι το ολοκληρωτικό βασίλειο του αντισημιτισμού. Αντίθετα, η ΕΣΣΔ είναι το βασίλειο της εθνικής αρμονίας. Ζωντανές αντιφάσεις, αλλαγές, μεταβάσεις από τη μια κατάσταση στην άλλη, με μια λέξη οι πραγματικές ιστορικές διαδικασίες διαφεύγουν της νωθρής τους προσοχής.
Δεν πρέπει ακόμη να ξεχνάμε, πιστεύω, ότι ο αντισημιτισμός ήταν αρκετά διαδεδομένος ανάμεσα στους αγρότες, τους μικροαστούς της πόλης, τους διανοούμενους και τα πιο καθυστερημένα στρώματα της εργατικής τάξης. Η 'μητέρα" Ρωσία ήταν ξακουστή όχι μόνο για τα περιοδικά της εβραϊκά πογκρόμ, αλλά επίσης και για την ύπαρξη ενός σημαντικού αριθμού εκδόσεων που εκείνες τις μέρες απολάμβαναν ευρεία κυκλοφορία. Η Οκτωβριανή Επανάσταση κατάργησε το καθεστώς εκτός νόμου για τους Εβραίους. Αυτό, ωστόσο, δεν σημαίνει καθόλου ότι μ΄ ένα χτύπημα σάρωσε τον αντισημιτισμό. Ένας μακρύς και επίμονος αγώνας ενάντια στη θρησκεία απέτυχε να εμποδίσει τους ικέτες να συνωστίζονται ακόμη και σήμερα κατά χιλιάδες σε εκκλησίες, τζαμιά και συναγωγές. Η ίδια κατάσταση επικρατεί στη σφαίρα των εθνικών προκαταλήψεων. Η νομοθεσία από μόνη της δεν αλλάζει τους ανθρώπους. Οι σκέψεις, τα συναισθήματα, η νοοτροπία τους εξαρτώνται από την παράδοση, τις υλικές συνθήκες της ζωής, το πολιτιστικό επίπεδο κτλ. Το σοβιετικό καθεστώς δεν είναι ακόμη ούτε δώδεκα ετών. Ο μεγαλύτερος κατά το ήμισυ πληθυσμός μορφώθηκε κάτω από τον τσαρισμό. Το νεώτερο ήμισυ έχει κληρονομήσει κατά πολύ από το μεγαλύτερο ήμισυ. Αυτές οι ίδιες οι γενικές ιστορικές συνθήκες πρέπει να κάνουν κάθε σκεπτόμενο άνθρωπο να κατανοήσει ότι, παρά την υποδειγματική νομοθεσία της Οκτωβριανής Επανάστασης, είναι αδύνατο οι εθνικές και σοβινιστικές προκαταλήψεις, και ιδιαίτερα ο αντισημιτισμός, δεν θα πρέπει να έχουν μεταβληθεί σε μεγάλο βαθμό ανάμεσα στα καθυστερημένα στρώματα του πληθυσμού.
Όμως δεν είναι μονάχα αυτό. Το σοβιετικό καθεστώς, στην πραγματικότητα, εγκαινίασε μια σειρά από καινούργια φαινόμενα, τα οποία, εξαιτίας της φτώχειας και του χαμηλού πολιτιστικού επιπέδου του πληθυσμού, ήταν ικανά να δημιουργήσουν εκ νέου, και πράγματι δημιούργησαν, αντισημιτικές διαθέσεις. Οι Εβραίοι είναι ένας τυπικά αστικός πληθυσμός. Καταλαμβάνουν ένα σημαντικό ποσοστό του αστικού πληθυσμού στην Ουκρανία, τη Λευκορωσία και ακόμη και στην Μεγαλορωσία. Το σοβιέτ, περισσότερο από κάθε άλλο καθεστώς στον κόσμο, έχει ανάγκη από ένα μεγάλο αριθμό κρατικών υπαλλήλων. ΟΙ κρατικοί υπάλληλοι στρατολογούνται από τον πιο μορφωμένο αστικό πληθυσμό. Φυσικά, οι Εβραίοι καταλαμβάνουν μια δυσανάλογα μεγάλη θέση μέσα στη γραφειοκρατία και ιδιαίτερα στις χαμηλότερες και μεσαίες βαθμίδες της. Μπορούμε, βέβαια, να κλείσουμε τα μάτια μας μπροστά σ΄ αυτήν την πραγματικότητα και να περιοριστούμε σε ασαφείς γενικολογίες σχετικά με την ισότητα και την αδελφοσύνη όλων των φυλών. Όμως μια πολιτική στρουθοκαμηλισμού δεν θα μας προχωρήσει ούτε ένα βήμα μπροστά. Το μίσος των αγροτών και των εργατών για τη γραφειοκρατία είναι ένα θεμελιώδες γεγονός της σοβιετικής ζωής. Ο δεσποτισμός του καθεστώτος, η δίωξη κάθε κριτικής, η κατάπνιξη κάθε ζωντανής σκέψης και τέλος οι δικαστικές μηχανορραφίες είναι, απλώς, η αντανάκλαση αυτού του βασικού γεγονότος. Ακόμη και μια a priori δικαιολόγηση είναι αδύνατο να μην καταλήξει στο ότι το μίσος για τη γραφειοκρατία θα μπορούσε να πάρει ένα αντισημιτικό χρώμα, τουλάχιστον σ΄ εκείνα τα μέρη που οι Εβραίοι αξιωματούχοι αποτελούν ένα σημαντικό ποσοστό του πληθυσμού και χρησιμοποιούνται ως αποδιοπομπαίοι τράγοι για την εκτόνωση των πλατιών αγροτικών μαζών. Το 1923 πρότεινα στο κομματικό συνέδριο των μπολσεβίκων της Ουκρανίας ότι οι αξιωματούχοι θα έπρεπε να μπορούν να μιλούν και να γράφουν τη γλώσσα του τοπικού πληθυσμού. Πόσες ειρωνικές παρατηρήσεις έγιναν γι΄ αυτήν την πρόταση, ως επί το πλείστον από τους Εβραίους διανοούμενους που μιλούσαν και διάβαζαν ρωσικά και δεν επιθυμούσαν να μάθουν την ουκρανική γλώσσα! Θα πρέπει να παραδεχτούμε ότι απ΄ αυτή την άποψη η κατάσταση έχει αλλάξει κατά πολύ προς το καλύτερο. Όμως η εθνική σύνθεση της γραφειοκρατίας έχει αλλάξει λίγο και αυτό που είναι ανυπολόγιστα πιο σημαντικό, οι ανταγωνισμοί μεταξύ του πληθυσμού και της γραφειοκρατίας έχουν μεγαλώσει τερατωδώς κατά τη διάρκεια των τελευταίων δέκα ή δώδεκα χρόνων. Όλοι οι σοβαροί και έντιμοι παρατηρητές, ειδικά εκείνοι που έχουν ζήσει για πολύ καιρό με τις εργαζόμενες μάζες, έχουν μαρτυρίες για την ύπαρξη αντισημιτισμού όχι μόνο για τον παλιό και κληρονομημένο αλλά, επίσης, και για την καινούργια "σοβιετική" του ποικιλία.
Η σοβιετική γραφειοκρατία αισθάνεται λογικά ότι βρίσκεται μέσα σ΄ ένα πολιορκημένο στρατόπεδο. Προσπαθεί με όλες της τις δυνάμεις να σπάσει αυτή την απομόνωση. Η πολιτική του Στάλιν, τουλάχιστον κατά το 50%, υπαγορεύεται από αυτό το ένστικτο. Πράγμα που σημαίνει: α) τη ψευδοσοσιαλιστική δημαγωγία ("ο σοσιαλισμός έχει ήδη πραγματοποιηθεί", "ο Στάλιν έδωσε, δίνει και θα δώσει στο λαό μια ευτυχισμένη ζωή" κτλ., β) πολιτικά και οικονομικά μέτρα σχεδιασμένα για να δημιουργήσουν γύρω από τη γραφειοκρατία ένα ευρύ στρώμα μιας νέας αριστοκρατίας (οι δυσανάλογα υψηλοί μισθοί των σταχανοβιτών, των μελών του στρατού, των επίτιμων βαθμών, των νέων "ευγενών" κτλ. και γ) τροφοδοτώντας τα εθνικά αισθήματα και προκαταλήψεις των καθυστερημένων στρωμάτων του πληθυσμού.
Η ουκρανική γραφειοκρατία, αν η ίδια είναι ντόπια ουκρανική, θα προσπαθήσει την κρίσιμη στιγμή να τονίσει ότι είναι ένας αδελφός του μουζίκου και του χωρικού - και όχι κάποιου ξένου και σε καμία περίπτωση ενός Εβραίου. Φυσικά, δεν υπάρχει - αλίμονο - ούτε ένας κόκκος "σοσιαλισμού" ή ακόμη και μιας στοιχειώδους δημοκρατίας σε μια τέτοια συμπεριφορά. Αλλά αυτή είναι ακριβώς η ουσία του ζητήματος. Η προνομιούχα γραφειοκρατία, φοβούμενη για τα προνόμιά της, και, συνεπώς, εντελώς διεφθαρμένη, αντιπροσωπεύει αυτή τη στιγμή το πιο αντισοσιαλιστικό και το πιο αντιδημοκρατικό στρώμα της σοβιετικής κοινωνίας. Στον αγώνα για την αυτοσυντήρησή της εκμεταλλεύεται τις πιο βαθιά ριζωμένες προκαταλήψεις και τα πιο βυθισμένα στο σκότος της αμάθειας ένστικτα. Αν στη Μόσχα ο Στάλιν στήνει δίκες στις οποίες κατηγορεί τους τροτσκιστές ότι συνωμοτούσαν για να δηλητηριάσουν τους εργάτες, τότε δεν είναι δύσκολο να φανταστούμε σε τι βρωμερά βάθη μπορεί να προσφύγει σε μερικές ουκρανικές ή κεντροασιατικές καλύβες.
Αυτός που παρατηρεί προσεχτικά τη σοβιετική ζωή, ακόμη και μόνο διαμέσου των επίσημων δημοσιεύσεων, μπορεί από καιρό σε καιρό να δει ότι γεννιούνται σε διάφορα μέρη αποκρουστικά γραφειοκρατικά αποστήματα: δωροδοκία, διαφθορά, καταχρήσεις, δολοφονίες προσώπων που η ύπαρξή τους είναι ενοχλητική για τη γραφειοκρατία, βιασμούς γυναικών και τα παρόμοια. Αν κάνουμε μια κάθετη τομή, θα δούμε ότι κάθε τέτοιο απόστημα προέρχεται από το γραφειοκρατικό στρώμα. Μερικές φορές η γραφειοκρατία αναγκάζεται να προσφύγει στην παρουσίαση δικών. Σε όλες αυτές τις δίκες οι Εβραίοι καταλαμβάνουν αναπόφευκτα ένα σημαντικό ποσοστό, εν μέρει επειδή, όπως είπαμε ήδη, αποτελούν ένα μεγάλο κομμάτι της γραφειοκρατίας και στιγματίζονται από την κατακραυγή της, και εν μέρει επειδή τα ηγετικά στελέχη της γραφειοκρατίας του κέντρου και των επαρχιών, παρακινούμενα από το ένστικτο της αυτοσυντήρησης, προσπαθούν να εκτρέψουν την αγανάκτηση των εργατικών μαζών εναντίον των Εβραίων. Αυτό το γεγονός είναι γνωστό σε κάθε κριτικό παρατηρητή στην ΕΣΣΔ, όπως και πριν από δέκα χρόνια, όταν το καθεστώς του Στάλιν είχε μόλις τότε αρχίσει να αποκαλύπτει τα βασικά του χαρακτηριστικά.
Ο αγώνας εναντίον της Αντιπολίτευσης ήταν για την κυβερνητική κλίκα ένα ζήτημα ζωής και θανάτου. Το πρόγραμμα, οι αρχές, οι δεσμοί με τις μάζες, όλα ξεριζώθηκαν και πετάχτηκαν εξαιτίας της ανησυχίας της νέας κυβερνητικής κλίκας για την αυτοσυντήρησή της. Αυτοί οι άνθρωποι δεν σταματάνε μπροστά σε τίποτα προκειμένου να περιφρουρήσουν τα προνόμια και την εξουσία τους. Πρόσφατα κυκλοφόρησε σε ολόκληρο τον κόσμο μια καταγγελία σύμφωνα με την οποία ο νεώτερος γιος μου, Σεργκέϊ Σεντώφ, παραπέφθηκε, επειδή σχεδίαζε μια μαζική δηλητηρίαση των εργατών. Κάθε φυσιολογικός άνθρωπος θα συμπεράνει: ένας άνθρωπος που είναι ικανός φορτωθεί μια τέτοια κατηγορία έχει φθάσει στο τελευταίο στάδιο της ηθικής αποκτήνωσης. Είναι δυνατό σ΄ αυτήν την περίπτωση να αμφιβάλει κανείς έστω και για ένα λεπτό ότι οι ίδιοι αυτοί κατήγοροι δεν είναι ικανοί να καλλιεργήσουν αντισημιτικές προκαταλήψεις στις μάζες; Ακριβώς στην περίπτωση του γιου μου συγχωνεύονται όλες αυτές οι φαυλότητες. Αξίζει τον κόπο να μελετήσει κανείς αυτήν την περίπτωση. Από την ημέρα της γέννησής τους οι γιοι μου φέρουν το όνομα της μητέρας τους (Σεντώφ). Δεν χρησιμοποίησαν ποτέ κάποιο άλλο όνομα ούτε στο σχολείο, ούτε στο πανεπιστήμιο, ούτε στην μετέπειτα ζωή τους. Όσο για μένα, στη διάρκεια των τελευταίων τριανταπέντε ετών φέρω το όνομα Τρότσκι. Κατά τη διάρκεια της σοβιετικής περιόδου κανένας δεν με φώναζε με το πατρικό μου όνομα (Μπρονστάϊν), όπως ακριβώς κανένας δεν φώναζε τον Στάλιν, Ντζουγκασβίλι. Για να μην υποχρεώσω τους γιους μου ν΄ αλλάξουν το όνομά τους, εγώ ο ίδιος για τις ανάγκες της "υπηκοότητας" πήρα το όνομα της γυναίκας μου (πράγμα το οποίο είναι εντελώς επιτρεπτό σύμφωνα με το σοβιετικό νόμο). Παρ΄ όλα΄ αυτά, όταν αργότερα ο γιος μου, Λέων Σεντόφ, κατηγορήθηκε με την ολότελα απίστευτη κατηγορία ότι συνωμοτούσε για να δηλητηριάσει τους εργάτες, η GPU ανακοίνωσε στο σοβιετικό και το ξένο τύπο ότι το "πραγματικό" (;) όνομα του γιου μου δεν ήταν Σεντόφ αλλά Μπρονστάϊν. Αν μ΄ αυτές τις διαστρεβλώσεις ήθελαν να τονίσουν τη σύνδεση του κατηγορουμένου μ΄ εμένα, θα έπρεπε να τον φωνάζουν Τρότσκι καθώς το όνομα Μπρονστάϊν δεν σημαίνει απολύτως τίποτε σε κανέναν. Όμως ήθελαν να παίξουν ένα άλλο παιχνίδι, ήθελαν, δηλαδή, να τονίσουν την εβραϊκή μου καταγωγή και την ημιεβραϊκή καταγωγή του γιου μου. Σταμάτησα σ΄ αυτό το επεισόδιο, επειδή έχει ένα ζωτικό και ακόμη έναν όχι εντελώς εξαιρετικό χαρακτήρα. Ολόκληρη η πάλη εναντίον της Αντιπολίτευσης είναι γεμάτη από τέτοια επεισόδια.
Ανάμεσα στο 1923 και το 1926, όταν ο Στάλιν με τον Ζηνόβιεφ και τον Κάμενεφ ήταν ακόμη μέλος της "τρόικας", το παιχνίδι του αντισημιτισμού είχε έναν πολύ προσεχτικό και μασκαρεμένο χαρακτήρα. Ειδικά δασκαλεμένοι ρήτορες (ο Στάλιν σχεδόν ήδη από τότε διεξήγαγε μια ύπουλη πάλη εναντίον των συνεργατών του) που έλεγαν ότι οι υποστηρικτές του Τρότσκι είναι μικροαστοί των "μικρών πόλεων", χωρίς να προσδιορίζουν τη ράτσα τους. Στην πραγματικότητα αυτό δεν ήταν αλήθεια. Το ποσοστό των Εβραίων διανοούμενων στην Αντιπολίτευση δεν ήταν σε καμία περίπτωση μεγαλύτερο απ΄ ότι ήταν το αντίστοιχο μέσα στο κόμμα και στη γραφειοκρατία. Αρκεί να δώσουμε τα ονόματα των ηγετών της Αντιπολίτευσης στα χρόνια 1923-25: Ι.Ν. Σμυρνόφ, Σερεμπριάκοφ, Ρακόφσκυ, Πιατάκοφ, Πρεομπραζένσκυ, Κρεστίνσκυ, Μουράλοφ, Μπελομπορόντοφ, Μρατσκόβσκυ, Β. Γιάκοβλεφ, Σαπρόνοφ, Β.Μ. Σμυρνόφ, Ιστσέντκο - πέρα για πέρα γηγενείς Ρώσοι. Ο Ράντεκ εκείνη την εποχή ήταν μονάχα ένας ημισυμπαθών. Αλλά τόσο στις δίκες των δωροδοκούντων και των άλλων απατεώνων όσο και την εποχή των διαγραφών της Αντιπολίτευσης από το κόμμα, η γραφειοκρατία σκόπιμα έδινε έμφαση στα ονόματα των Εβραίων μελών με προσωρινή και δευτερεύουσα σημασία. Αυτό συζητήθηκε εντελώς ανοικτά μέσα στο κόμμα και, πηγαίνοντας πίσω στο 1925, η Αντιπολίτευση διέκρινε σ΄ αυτήν την κατάσταση το ολοφάνερο σύμπτωμα της παρακμής της κυρίαρχης κλίκας.
Όταν ο Κάμενεφ και ο Ζηνόβιεφ προσχώρησαν στην Αντιπολίτευση, η κατάσταση άλλαξε ριζικά προς το χειρότερο. Απ΄ αυτήν τη στιγμή παρουσιάστηκε μια τέλεια ευκαιρία για να πουν στους εργάτες ότι επικεφαλείς της Αντιπολίτευσης βρίσκονταν "τρεις δυσαρεστημένοι Εβραίοι διανοούμενοι". Κάτω από τη διεύθυνση του Στάλιν, ο Ουγκλάνοφ στην Μόσχα και ο Κύροφ στο Λένινγκραντ έφεραν εις πέρας συστηματικά αυτή τη γραμμή και σχεδόν εντελώς απροκάλυπτα. Για να αποδείξουν πιο έντονα στους εργάτες τις διαφορές ανάμεσα στην "παλιά" και τη "νέα" πορεία, οι Εβραίοι, ακόμη και όταν ήταν απεριόριστα πιστοί στη γενική γραμμή, απομακρύνονταν από τις υπεύθυνες θέσεις στο κόμμα και τα Σοβιέτ. Όχι μόνο στην επαρχία, αλλά ακόμα και στα εργοστάσια της Μόσχας η παγίδευση της Αντιπολίτευσης από το 1926 προσλάμβανε συχνά έναν εντελώς φανερά αντισημιτικό χαρακτήρα. Πολλοί αγκιτάτορες έλεγαν ξεδιάντροπα: "Οι Εβραίοι εξεγείρονται". Έλαβα εκατοντάδες γράμματα που θλίβονταν για τις αντισημιτικές μεθόδους στην πάλη κατά της Αντιπολίτευσης. Σε μία συνεδρίαση του Πολιτικού Γραφείου έγραψα στον Μπουχάριν μια σημείωση: "Δεν μπορεί να σε βοηθήσει αν ήξερες ότι ακόμα και στη Μόσχα στην πάλη κατά της Αντιπολίτευσης, χρησιμοποιούνται οι μέθοδοι της δημαγωγίας των Μαύρων Εκατονταρχιών (αντισημιτισμός κλπ)". Ο Μπουχάριν μου απάντησε με υπεκφυγές πάνω στο ίδιο κομμάτι χαρτί: "Μεμονωμένες περιπτώσεις, φυσικά, είναι δυνατές". Του έγραψα ξανά: "Δεν έχω υπόψη μου μεμονωμένες περιπτώσεις αλλά μια συστηματική αγκιτάτσια μεταξύ των κομματικών γραμματέων γενικά στις επιχειρήσεις της Μόσχας. Θα συμφωνήσετε να έρθετε μαζί μου για να διερευνήσουμε ένα τέτοιο παράδειγμα στο εργοστάσιο "Σκοροχόντ" (Γνωρίζω ένα πλήθος από τέτοια παραδείγματα)". Ο Μπουχάριν απάντησε: "Εντάξει, μπορώ να έρθω". Μάταια προσπάθησα να τον κάνω να κρατήσει την υπόσχεσή του. Ο Στάλιν του απαγόρευσε κατηγορηματικά να το κάνει.
Τους μήνες των προετοιμασιών για την για την εκδίωξη της Αντιπολίτευσης από το κόμμα, οι συλλήψεις, οι εξορίες (το δεύτερο μισό του 1927), η αντισημιτική αγκιτάτσια πήραν έναν εντελώς αχαλίνωτο χαρακτήρα. Το σύνθημα "χτυπήστε την Αντιπολίτευση" έπαιρνε τη χροιά του παλιού συνθήματος "Χτυπήστε τους Εβραίους και σώστε τη Ρωσία". Το θέμα πήγε τόσο μακριά, που ο Στάλιν αναγκάστηκε να εκδώσει μια ανακοίνωση στην οποία έλεγε: "Παλεύουμε ενάντια στον Τρότσκι, τον Ζηνόβιεφ και τον Κάμενεφ, όχι επειδή είναι Εβραίοι, αλλά επειδή είναι Αντιπολιτευόμενοι" κτλ. Σε κάθε πολιτικά σκεπτόμενο άτομο είναι εντελώς καθαρό ότι αυτή η συνειδητά διφορούμενη δήλωση κατευθύνεται ενάντια στις "υπερβολές" του αντισημιτισμού και την ίδια στιγμή εντελώς προμελετημένα την υποθάλπει. "Μην ξεχνάτε ότι οι ηγέτες της Αντιπολίτευσης είναι Εβραίοι". Αυτό είναι το νόημα της δήλωσης του Στάλιν που δημοσιεύτηκε σε όλες τις σοβιετικές εφημερίδες.
Οταν η Αντιπολίτευση, για να αντιμετωπίσει την καταστολή, προχώρησε σε μια πιο αποφασιστική και ανοιχτή πάλη, ο Στάλιν με τη μορφή ενός πολύ δηλωτικού αστείου είπε στον Πιατάκωφ και στον Προεμπραζέσκυ: "Εσείς τουλάχιστον παλεύετε ενάντια στην ΚΕ κραδαίνοντας ανοιχτά τα τσεκούρια σας. Αυτό αποδεικνύει την "ορθόδοξη" λειτουργία σας. {Η λέξη που χρησιμοποιήθηκε από τον Στάλιν παραπέμπει στα ρωσικά στην Ελληνική Ορθόδοξη Εκκλησία - Τρ.} Ο Τρότσκι δουλεύει ύπουλα και χωρίς ούτε ένα μικρό τσεκούρι". Ο Προεμπραζένσκυ και ο Πιατάκωφ μου αφηγήθηκαν αυτή τη συζήτηση με έντονη αποστροφή. Δεκάδες φορές ο Στάλιν προσπάθησε να μου αντιπαραθέσει τον "ορθόδοξο" πυρήνα της Αντιπολίτευσης.
Ενας πολύ γνωστός ριζοσπάστης Γερμανός δημοσιογράφος, ο πρώην εκδότης του Aktion, Φραντζ Πφέμφερτ, που αυτή τη στιγμή βρίσκεται εξόριστος, μου έγραψε τον Αύγουστο του 1936: "Ίσως να θυμάσαι ότι πριν από αρκετά χρόνια είχα γράψει στο Aktion ότι πολλές από τις πράξεις του Στάλιν μπορούν να εξηγηθούν από τις αντισημιτικές του τάσεις. Το γεγονός του ότι σ΄ αυτή τη τερατώδη δίκη αυτός κατόρθωσε μέσω του Tass να "διορθώσει" τα ονόματα του Ζηνόβιεφ και του Κάμενεφ, αντιπροσωπεύει από μόνο του μια χειρονομία με ένα τυπικό στυλ αλλά Steicher. Με αυτό τον τρόπο ο Στάλιν έδωσε το ενακτήριο λάκτισμα σε όλα τα αντισημιτικά και αδίστακτα στοιχεία".
Πράγματι, τα ονόματα Ζηνόβιεφ και Κάμενεφ, όπως φαίνεται, είναι πιο γνωστά από τα ονόματα των Ραντομισλίσκυ και Ρόζενφελντ. Ποιο άλλο κίνητρο θα μπορούσε να είχε ο Στάλιν για να κάνει γνωστά τα "πραγματικά" ονόματα των θυμάτων, εκτός από το να παίζει με τις αντισημιτικές διαθέσεις; Μια τέτοια πράξη, χωρίς την παραμικρή νόμιμη δικαιολογία, ήταν, όπως είδαμε, παρόμοια μ΄ εκείνη που διαπράχθηκε σχετικά με το όνομα του γιου μου. Ομως, αναμφίβολα, το πιο καταπληκτικό πράγμα είναι το γεγονός του ότι όλοι αυτοί οι τέσσερις "τρομοκράτες" που στάλθηκαν, υποτίθεται, από ΄μένα από το εξωτερικό, αποδείχθηκε πως ήταν Εβραίοι και, την ίδια στιγμή, πράκτορες της αντισημιτικής Γκεστάπο! Λαμβανομένου υπόψη του ότι δεν είχε ποτέ πραγματικά δει κανέναν απ΄ αυτούς τους δύσμοιρους, είναι φανερό το ότι η Γκε Πε Ου τους επέλεξε σκόπιμα εξαιτίας της φυλετικής τους καταγωγής. Και η Γκε Πε Ου δεν λειτουργεί βάσει της δικής της έμπνευσης!
Ξανά: Αν ασκούνται τέτοιες μέθοδοι στα ανώτερα κλιμάκια, όπου η προσωπική ευθύνη του Στάλιν είναι αναντίρρητη, τότε δεν είναι δύσκολο να φανταστούμε τι θα συμβαίνει στα απλά μέλη, στα εργοστάσια και ειδικά στα κολχόζ. Και πώς μπορεί να είναι διαφορετικά; Η φυσική εξολόθρευση της παλιότερης γενιάς των μπολσεβίκων είναι, για κάθε άτομο που μπορεί να σκεφθεί, μια αδιάσειστη έκφραση της θερμιδωριανής αντίδρασης και μάλιστα στο πιο προχωρημένο της στάδιο. Η ιστορία δεν έχει δει ακόμη κάποιο παράδειγμα, όπου η αντίδραση που ακολουθεί το επαναστατικό κύμα δεν συνοδεύεται από τα πιο αχαλίνωτα σοβινιστικά πάθη, ανάμεσά τους και τον αντισημιτισμό.
Σύμφωνα με τη γνώμη μερικών "Φίλων της ΕΣΣΔ", η αναφορά μου στην εκμετάλλευση των αντισημιτικών τάσεων από ένα σημαντικό τμήμα της τωρινής γραφειοκρατίας αντιπροσωπεύει μια κακόβουλη επινόηση για το σκοπό της πάλης ενάντια στον Στάλιν. Είναι δύσκολο να συζητήσω με τους επαγγελματίες "φίλους" της γραφειοκρατίας. Όμως αλίμονο σ΄ εκείνους τους εργάτες τους σοσιαλιστές, τους δημοκράτες που, σύμφωνα με τα λόγια του Πούσκιν, προτιμούν μια "αυταπάτη που μας εξυψώνει" απέναντι στην πικρή αλήθεια. Μια υγιής επαναστατική αισιοδοξία δεν έχει ανάγκη από αυταπάτες. Κάποιος πρέπει ν΄ αντιμετωπίζει τη ζωή, όπως αυτή είναι. Είναι απαραίτητο να βρούμε στην ίδια την πραγματικότητα τη δύναμη για να υπερνικήσουμε τα αντιδραστικά και βάρβαρα χαρακτηριστικά της. Αυτό μας διδάσκει ο μαρξισμός.
Κάποιοι υποτιθέμενοι "μπουντιστές" με έχουν κατηγορήσει ακόμα ότι πήρα "ξαφνικά" το "Εβραϊκό ζήτημα" και ότι στοχεύω στη δημιουργία κάποιου είδους γκέτο για τους Εβραίους. Μπορώ να σηκώσω μονάχα με λύπη τους ώμους μου. Έζησα ολόκληρη τη ζωή μου έξω από τους εβραϊκούς κύκλους. Δούλευα πάντοτε μέσα στο ρωσικό εργατικό κίνημα. Η μητρική μου γλώσσα είναι τα ρωσικά. Δυστυχώς, δεν έχω μάθει ακόμα να διαβάζω εβραϊκά. Συνεπώς, το εβραϊκό ζήτημα δεν αποτέλεσε ποτέ το κέντρο του ενδιαφέροντός μου. Όμως αυτό δεν σημαίνει ότι έχω το δικαίωμα να κλείνω τα μάτια απέναντι στο Εβραϊκό ζήτημα, που υφίσταται και που απαιτεί λύση. Οι "Φίλοι της ΕΣΣΔ" είναι ικανοποιημένοι με τη δημιουργία του Μπιρομπιτζάν. Δεν θα σταματήσω σ΄ αυτό το σημείο να εξετάζω αν αυτό δημιουργήθηκε πάνω σε γερά θεμέλια και ποια μορφή καθεστώτος υπάρχει εκεί. (Το Μπιρομπιτζάν δεν μπορεί να βοηθήσει στην αντανάκλαση όλων των ψεγαδιών του γραφειοκρατικού δεσποτισμού). Όμως ούτε ένα προοδευτικό και σκεπτόμενο άτομο δεν θα διαφωνήσει με την ΕΣΣΔ στον προσδιορισμό ενός ειδικού εδάφους για εκείνους τους πολίτες της που αισθάνονται τους εαυτούς τους Εβραίους, χρησιμοποιούν την εβραϊκή γλώσσα κατά προτίμηση προς όλες τις άλλες γλώσσες και θέλουν να ζήσουν σαν συμπαγής μάζα. Αυτό είναι ή δεν είναι γκέτο; Κατά τη διάρκεια της περιόδου της σοβιετικής δημοκρατίας, με τις απολύτως εθελοντικές μεταναστεύσεις, δεν μπορεί να γίνει κανένας λόγος για γκέτο. Όμως το Εβραϊκό ζήτημα, με τον πραγματικό τρόπο με τον οποίο πραγματοποιούνται οι εγκαταστάσεις των Εβραίων, προϋποθέτει μια διεθνή οπτική. Δεν είναι σωστό να λέμε ότι μια παγκόσμια σοσιαλιστική ομοσπονδία θα έκανε δυνατή τη δημιουργία ενός "Μπιραμπιτζάν" για ΄κείνους τους Εβραίους που θέλουν να έχουν τη δική τους αυτόνομη δημοκρατία ως αρένα για τη δική τους κουλτούρα; Θα πρέπει να πάρουμε ως δεδομένο ότι μια σοσιαλιστική δημοκρατία δεν θα καταφύγει στην υποχρεωτική αφομοίωση. Θα πρέπει να είναι πολύ καλά, αν μέσα σε δύο ή τρεις γενιές τα σύνορα της ανεξάρτητης εβραϊκής δημοκρατίας, όπως και πολλές άλλες εθνικές περιοχές σβήσουν. Δεν έχω ούτε το χρόνο ούτε την επιθυμία να το σκεφθώ. Οι απόγονοί μας θα γνωρίζουν καλύτερα αυτό που θα θέλουν να κάνουν. Έχω στο μυαλό μου μια μεταβατική ιστορική περίοδο, όπου το εβραϊκό ζήτημα σαν τέτοιο είναι ακόμη οξύ και απαιτεί τα κατάλληλα μέτρα σε μια παγκόσμια ομοσπονδία εργατικών κρατών. Η ίδια ακριβώς μέθοδος για την επίλυση του Εβραϊκού ζητήματος, που κάτω από τον παρακμάζοντα καπιταλισμό έχει έναν ουτοπικό και αντιδραστικό χαρακτήρα (σιωνισμός), θα πάρει, κάτω από το καθεστώς της σοσιαλιστικής ομοσπονδίας ένα αληθινό και ευεργετικό νόημα. Αυτό είναι που θέλω να επισημάνω. Πώς θα μπορούσε ένας μαρξιστής ή ακόμη κι ένας συνεπής δημοκράτης ν΄ αντιταχθεί σ΄ αυτό;

Τροτσκιστικές Εκδόσεις