ΤΡΟΤΣΚΙ: ΤΑ ΒΑΛΚΑΝΙΑ ΣΤΟΥΣ ΒΑΛΚΑΝΙΚΟΥΣ ΛΑΟΥΣ

ΤΑ ΒΑΛΚΑΝΙΑ ΣΤΟΥΣ ΒΑΛΚΑΝΙΚΟΥΣ ΛΑΟΥΣ

Το ΠΟΛΙΤΙΚΟ ΚΑΦΕΝΕΙΟ δημοσιεύει σήμερα ένα χαρακτηριστικό απόσπασμα από το γνωστό βιβλίο του ΛΕΩΝ ΤΡΟΤΣΚΙ "Τα Βαλκάνια και οι Βαλκανικοί πόλεμοι 1912-1913" απ΄ τις εκδόσεις Θεμέλιο.

Ο Βαλκανικός πόλεμος είναι μια απόπειρα να επιλυθεί, με το συντομότερο δυνατό τρόπο, το ζήτημα της δημιουργίας νέων κρατικοπολιτικών μορφών, που θα είναι καλύτερα προσαρμοσμένες στις ανάγκες της οικονομικής και πολιτισμικής ανάπτυξης των βαλκανικών λαών. H θεμελιακή άποψη της ευρωπαϊκής δημοκρατίας, δυτικής και ανατολικής, πάνω στο ζήτημα αυτό είναι ολότελα ξεκάθαρη: τα Βαλκάνια στους βαλκανικούς λαούς! Είναι αναγκαίο να υπερασπίσουμε τη δυνατότητα αυτών των λαών να κανονίζουν μόνοι τους τις υποθέσεις τους, όχι μόνο όπως θέλουν και θεωρούν σωστό, αλλά και με τις δικές τους δυνάμεις, στη γη όπου είναι εγκατεστημένοι. Αυτό σημαίνει πως η ευρωπαϊκή δημοκρατία πρέπει να πολεμήσει κάθε απόπειρα υποταγής της μοίρας των Βαλκανίων στις βλέψεις των Μεγάλων Δυνάμεων.

Είτε αυτές οι βλέψεις παρουσιάζονται με τη γυμνή μορφή της αποικιακής πολιτικής, είτε κρύβονται πίσω από λόγια περί φυλετικής συγγένειας, απειλούν εξίσου την ανεξαρτησία των Βαλκανικών λαών. Στις Μεγάλες Δυνάμεις θα πρέπει να επιτραπεί να βρουν κάποια θέση στη Βαλκανική Χερσόνησο με έναν μονάχα τρόπο, τον ελεύθερο εμπορικό ανταγωνισμό και την πολιτιστική επιρροή.

Τα Βαλκάνια στους βαλκάνιους λαούς! Αυτή όμως η άποψη σημαίνει μη επέμβαση. Σημαίνει όχι μόνο αντίθεση στις εδαφικές βλέψεις των Μεγάλων Δυνάμεων αλλά επίσης και απόρριψη της υποστήριξης του βαλκανικού Σλαβισμού στην πάλη του ενάντια στην τουρκική κυριαρχία. Μήπως πρόκειται για μια πολιτική στενού εθνικού και κρατικού εγωισμού; Και μήπως σημαίνει πως η δημοκρατία απαρνείται έτσι τον ίδιο της τον εαυτό; Κάθε άλλο. Η δημοκρατία δεν έχει το πολιτικό ή ηθικό δικαίωμα να εμπιστευτεί την οργάνωση των βαλκανικών λαών σε δυνάμεις που βρίσκονται έξω από τον έλεγχο της - γιατί δεν ξέρουμε πότε και που θα σταματήσουν αυτές οι δυνάμεις, και η δημοκρατία, έχοντάς τους δώσει την πολιτική της εμπιστοσύνη, θα είναι πλέον ανίκανη να τις ελέγξει.

Στην ιστορική του διάσταση, ο Βαλκανικός Πόλεμος έχει σίγουρα πολύ μεγαλύτερη σχέση με τον Ιταλικό Απελευθερωτικό Πόλεμο του 1859 παρά, για παράδειγμα, με τον Ιταλο-τουρκικό Πόλεμο του 1911 - 1912. Η ιταλική επέμβαση στην Τριπολίτιδα ήταν μια πράξη ωμής καπιταλιστικής ληστείας, ενώ ο σημερινός πόλεμος στα Βαλκάνια εκφράζει την πάλη των θραυσμάτων του βαλκανικού σλαβισμού να έλθουν κοντύτερα με τον έναν ή άλλο τρόπο και να δημιουργήσουν μια πλατύτερη βάση για την οικονομική και πολιτική τους ανάπτυξη. Κατά βάθος αυτή η πάλη είναι αναπότρεπτη, ιστορικά προοδευτική, και δεν μπορεί παρά να προκαλεί τη συμπάθεια των μαζών των λαών τόσο στη Δυτική όσο και στην Ανατολική Ευρώπη.

Αυτή όμως η πάλη για οικονομική και εθνική - πολιτιστική αυτοδιάθεση των βαλκανικών λαών διεξάγεται κάτω από επιβεβλημένες τεχνητές συνθήκες που δε δημιουργήθηκαν από τους ίδιους τους βαλκανικούς λαούς, συνθήκες που δε γεννήθηκαν πάνω στο βαλκανικό έδαφος, αλλά επιβλήθηκαν στους βαλκανικούς λαούς από εκείνες τις ευρωπαϊκές δυνάμεις που έβλεπαν, και βλέπουν ακόμα, την προικισμένη αλλά κακότυχη χερσόνησο σαν κληρονομιά τους, χρήσιμη για τα διπλωματικά τους πειράματα. Η μικτή σύνθεση των πληθυσμών αποτελεί από μόνη της ένα πολύ μεγάλο εμπόδιο στη δημιουργία των πολιτικών συνθηκών συνύπαρξης, συνεργασίας και ανάπτυξης. Παρόλα αυτά είναι δυνατή η δημιουργία τέτοιων συνθηκών. Και όχι μόνο πολιτικοί λόγοι, αλλά και η ιστορική εμπειρία το πιστοποιούν. Οι Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής και η Ελβετική Ομοσπονδία παρέχουν απ΄ αυτή την άποψη την καλύτερη αντίκρουση κάθε ψευτο - ρεαλιστικού σκεπτικισμού.

To ζήτημα όμως είναι πως οι δύσκολες συνθήκες κάτω από τις οποίες παλεύουν οι βαλκανικοί λαοί δεν έχουν καθοριστεί από τον εθνολογικό χάρτη της χερσονήσου - ή τουλάχιστον όχι άμεσα απ΄ αυτόν - αλλά από την ιδιοτελή δραστηριότητα της ευρωπαϊκής διπλωματίας, η οποία έχει κατατμήσει τα Βαλκάνια κατά τρόπο ώστε να εξασφαλίσει πως τα ξεχωριστά, τεχνητώς απομονωμένα, κομμάτια με την αμοιβαία τους σύγκρουση να εξουδετερώσουν και να παραλύσουν το ένα το άλλο. Η ευρωπαϊκή διπλωματία ούτε έδρασε ούτε δρα κυρίως εξωτερικά. Εχει εγκαθιδρύσει εδώ, σ΄ αυτή την ποτισμένη με αίμα και δάκρυα γη τα δικά της εντεταλμένα πρακτορεία και σταθμούς, τις Βαλκανικές Δυναστείες και τα πολιτικά τους όργανα. Σ΄ αυτή την σκακιέρα, οι βασιλιάδες και οι υπουργοί δεν είναι τόσο παίκτες όσο τα βασικά πιόνια - οι αληθινοί παίκτες κοιτάζουν τη σκακιέρα από πάνω, κι αν το παιχνίδι παίρνει άσχημη γι΄ αυτούς τροπή σηκώνουν απειλητικά τη σιδερένια τους γροθιά πάνω απ΄ τη σκακιέρα.

Ο πόλεμος είναι τώρα αναμφίβολα πολύ δημοφιλής εδώ: ο στρατός - κι εδώ ο επιστρατευμένος στρατός είναι πράγματι ο λαός - θέλει πόλεμο. Ο χαρακτήρας όμως που θα πάρει ο πόλεμος και το αποτέλεσμά του εξαρτώνται πάνω απ΄ όλα απ΄ αυτούς που είναι επικεφαλής κάθε κράτους. Ανθρώπινο αίμα, πολύ αίμα, θα χυθεί, πρόσφατες κατακτήσεις πολιτισμού θα γίνουν συντρίμμια, τα συσσωρευμένα προϊόντα της ανθρώπινης εργασίας θα λεηλατηθούν, θα σκορπίσουν στον αέρα, θα σωριαστούν στη γη - και οι συνέπειες όλων αυτών δεν μπορούν να προβλεφθούν, ούτε να προκαθοριστούν.

Τα Βαλκάνια στους βαλκανικούς λαούς! Αυτό το σύνθημα έχει υιοθετηθεί εδώ από όλους τους πολιτικούς, από την άκρα Αριστερά ως τους υπηρέτες των δυναστειών. Στην πλειοψηφία τους όμως οι πολιτικοί, ενώ αρνούνται ξεκάθαρα στις Μεγάλες Δυνάμεις το δικαίωμα να έχουν αξιώσεις στα Βαλκάνια, θέλουν ταυτόχρονα η Ρωσία να βοηθήσει με τα όπλα τους βαλκανικούς λαούς να αναδιοργανώσουν τα Βαλκάνια, όπως βέβαια αυτές οι ηγετικές πολιτικές προσωπικότητες θα θέλανε να είναι τα Βαλκάνια. Αυτή η ελπίδα, ή αυτό το αίτημα, μπορεί να γίνει πηγή μεγάλων σφαλμάτων και μεγάλων δεινών. Για να μην πω ότι αυτή η προσέγγιση του ζητήματος μετατρέπει το Βαλκανικό Πόλεμο σε συνειδητή πρόκληση μιας αναμέτρησης δυνάμεων σε πανευρωπαϊκή κλίμακα και δεν μπορεί να σημαίνει τίποτα λιγότερο από έναν Πανευρωπαϊκό Πόλεμο. Κι όσο και να νοιαζόμαστε για την τύχη των νεαρών βαλκανικών λαών, όσο θερμά, κι αν επιθυμούμε την καλύτερη δυνατή πρόοδο της πολιτισμικής τους ύπαρξης στη δικιά τους γη, υπάρχει ένα πράγμα που πρέπει να τους το πούμε απλά και τίμια, και που πρέπει να το πούμε απλά και τίμια, και που πρέπει να το πούμε και στους εαυτούς μας, δε θέλουμε και δεν μπορούμε να βάλουμε σε κίνδυνο τη δικιά μας πολιτισμική ανάπτυξη. Ο Βίσμαρκ είπε κάποτε πως ολόκληρη η Βαλκανική Χερσόνησος δεν αξίζει όσο τα κόκκαλα ενός πομεριανού γρεναδιέρου. Μπορούμε κι εμείς να πούμε σήμερα: αν τα κυρίαρχα κόμματα στα Βαλκάνια, ύστερα από όλη τη θλιβερή εμπειρία τους από την ευρωπαϊκή επέμβαση, δεν μπορούν να βρουν άλλο τρόπο να διευθετήσουν το μέλλον των Βαλκάνιων παρά μια νέα ευρωπαϊκή επέμβαση, τα αποτελέσματα της οποίας δεν μπορεί κανείς να τα προβλέψει, τότε πραγματικά τα πολιτικά τους σχέδια δεν αξίζουν όσο τα κόκκαλα ενός φαντάρου από το Κουρσκ. Ισως να ακούγεται κυνικό, αλλά είναι ο μοναδικός τρόπος να ιδωθεί αυτό το τραγικό ζήτημα από κάθε έντιμο δημοκράτη πολιτικό που δε σκέφτεται μόνο το σήμερα, μα και το αύριο.

Κιέβσκαϊα Μυσλ., τχ. 285

14 {27} Οκτωβρίου 1912