ΤΡΟΤΣΚΙ: ΠΩΣ Ο ΣΤΑΛΙΝ ΝΙΚΗΣΕ ΤΗΝ ΑΡΙΣΤΕΡΗ ΑΝΤΙΠΟΛΙΤΕΥΣΗ

ΠΩΣ Ο ΣΤΑΛΙΝ ΝΙΚΗΣΕ ΤΗΝ ΑΡΙΣΤΕΡΗ ΑΝΤΙΠΟΛΙΤΕΥΣΗ

Η προλεταριακή επανάσταση στη Ρωσία ήταν το νόμιμο προϊόν της Ιστορίας. Η ιμπεριαλιστική αλυσίδα έσπασε στον πιο αδύνατο κρίκο της. Η ολοκλήρωση όμως της σοσιαλιστικής οικοδόμησης μέσα στις συνθήκες της τρομερής τεχνικής και πολιτιστικής καθυστέρησης της Ρωσίας απαιτούσε την επέκταση της νικηφόρας προλεταριακής επανάστασης στη Δύση. Η καθυστέρηση της παγκόσμιας σοσιαλιστικής επανάστασης και η πίεση του ιμπεριαλισμού πάνω στο απομονωμένο πρώτο εργατικό κράτος, επέτρεψαν την άνοδο μιας προνομιούχας γραφειοκρατίας, που κατάφερε να σφετεριστεί από την εργατική τάξη την πολιτική εξουσία και να επιβάλει μέσα από διώξεις και εγκλήματα, το βάρβαρο σταλινικό καθεστώς. Το ΠΟΛΙΤΙΚΟ ΚΑΦΕΝΕΙΟ δημοσιεύει σήμερα ένα ακόμα άρθρο του Λ. ΤΡΟΤΣΚΙ από τα ("Γραπτά του 1935-36) που αναλύει με διαλεκτικό τρόπο τις αιτίες της ήττας της Αριστερής Αντιπολίτευσης. Γιατί ο Λ. Τρότσκι και η Αριστερή Αντιπολίτευση πάλεψαν σκληρά ενάντια στην αναθεώρηση του μαρξισμού και την καταστροφή του μπολσεβικισμού από το σταλινισμό. Το ζήτημα της ίδρυσης της Τέταρτης Διεθνούς μπήκε από τον Τρότσκι μετά τη νίκη του Χίτλερ το 1933 και την άρνηση του Στάλιν και της Κομιντέρ να βγάλει το παραμικρό μάθημα, αναλύοντας τα λάθη και καταδικάζοντας την καταστροφική τυχοδιωκτική, τριτοπεριοδική πολιτική που άνοιξε το δρόμο στο Χίτλερ. Αυτό το τεράστιας ιστορικής σημασίας γεγονός προσδιόρισε το νέο, αντεπαναστατικό χαρακτήρα της σταλινικής γραφειοκρατίας και της σταλινισμένης Κομιντέρ και έβαλε επιτακτικά την ανάγκη μιας νέας επαναστατικής Διεθνούς, της Τέταρτης.



Τα ερωτήματα που έβαλε το γράμμα του σύντροφου Τσέλερ έχουν ενδιαφέρον όχι μόνο για την ιστορία, αλλά και για το παρόν. Δεν είναι ασυνήθιστο να τα συναντήσει κανείς το ίδιο συχνά στην πολιτική φιλολογία, όσο και σε ιδιωτικές συζητήσεις, αν και σε διαφορετικές μορφές, μάλλον προσωπικές. "Πώς και γιατί χάσατε την εξουσία;" "Πώς ο Στάλιν πήρε στα χέρια του τον μηχανισμό;" "Που οφείλεται η δύναμη του Στάλιν;". Το ζήτημα των εσωτερικών νόμων της επανάστασης τίθεται παντού και πάντα μ΄ έναν καθαρά ατομικό τρόπο, σαν να αφορούσε ένα παιχνίδι σκάκι ή κάποιο διαγωνισμό σπορ, και όχι βαθιές συγκρούσεις και αλλαγές με έναν κοινωνικό χαρακτήρα. Σ΄ αυτά τα πλαίσια, πολλοί ψευτομαρξιστές καθόλου δεν διακρίνονται απο αγοραίους δημοκράτες, που χρησιμοποιούν τα κριτήρια του κοινοβουλευτικού παιχνιδιού όταν αντιμετωπίζουν μεγάλα λαϊκά κινήματα.

Ο οποιοσδήποτε καταλαβαίνει την ιστορία έστω και ελάχιστα, γνωρίζει ότι κάθε επανάσταση προκάλεσε κατόπιν μια αντεπανάσταση, που, σίγουρα, ποτέ δεν έριξε το έθνος εντελώς πίσω στο σημείο απ΄ όπου ξεκίνησε στον τομέα της οικονομίας, αλλά αφαίρεσε πάντα από τον λαό ένα σημαντικό μέρος, μερικές φορές τη μερίδα του λέοντος από τις πολιτικές του κατακτήσεις. Και το πρώτο θύμα της αντίδρασης είναι κατά κανόνα εκείνο το στρώμα των επαναστατών που στάθηκε επί κεφαλής των μαζών στην πρώτη περίοδο της επανάστασης, την περίοδο της επίθεσης, την "ηρωική" περίοδο. Αυτή η γενική ιστορική παρατήρηση θα πρέπει να μας οδηγήσει στην ιδέα ότι δεν πρόκειται απλά για την επιδεξιότητα, την πανουργία, ή την τέχνη δυο ή λίγων ατόμων, αλλά ασύγκριτα πιο βαθιές αιτίες.

Οι μαρξιστές, σε αντίθεση με τους επιπόλαιους μοιρολάτρες (του τύπου του Λεόν Μπλούμ, του Πώλ Φωρ, κλπ), δεν αρνούνται τον ρόλο του ατόμου, της πρωτοβουλίας του, της τόλμης του, στον κοινωνικό αγώνα. Αλλά, αντίθετα από τους ιδεαλιστές, οι μαρξιστές γνωρίζουν ότι η συνείδηση σε τελευταία ανάλυση, καθορίζεται από το είναι. Ο ρόλος της ηγεσίας στην επανάσταση είναι τεράστιος. Χωρίς μια σωστή ηγεσία, το προλεταριάτο δεν μπορεί να θριαμβεύσει. Αλλά, ακόμη και η καλύτερη ηγεσία δεν μπορεί να υποκινήσει επανάσταση όταν δεν υπάρχουν οι αντικειμενικές συνθήκες. Ανάμεσα στις μεγαλύτερες αρετές μιας προλεταριακής ηγεσίας πρέπει να λογαριαστεί η ικανότητά της να διακρίνει τη στιγμή που μπορεί κανείς να επιτεθεί και τη στιγμή που είναι αναγκαίο να υποχωρήσει. Αυτή η ικανότητα ήταν που συνιστούσε την κύρια δύναμη του Λένιν. (σ.σ. Οι σταλινικοί κάνουν ακριβώς το αντίθετο: όταν υπήρχε μια οικονομική ανάκαμψη και σχετική πολιτική ισορροπία, διακήρυσσαν "Την κατάκτηση των δρόμων", "Οδοφράγματα", "Σοβιέτ παντού" ("η "τρίτη περίοδος"). Και τώρα, όταν η Γαλλία περνάει μια βαθιά κοινωνική και πολιτική κρίση, αγκαλιάζουν τους Ριζοσπάστες, δηλαδή ένα αστικό κόμμα που έχει εντελώς σαπίσει. Πολύ καιρό πριν, λεγόταν ότι αυτοί οι κύριοι έχουν τη συνήθεια να τραγουδάνε νεκρώσιμους ψαλμούς σε γάμους και γαμήλιους ύμνους σε κηδείες).

Η επιτυχία ή αποτυχία της πάλης της Αριστερής Αντιπολίτευσης ενάντια στη γραφειοκρατία, στον έναν ή τον άλλο βαθμό, εξαρτιόταν, φυσικά, από τις ικανότητες των ηγετών στα δύο εμπόλεμα στρατόπεδα. Αλλά πριν μιλήσουμε γι΄ αυτές τις ικανότητες, θα πρέπει να κατανοήσουμε καθαρά τον χαρακτήρα των ίδιων των εμπόλεμων στρατόπεδων, γιατί ο καλύτερος ηγέτης του ενός στρατόπεδου μπορεί να είναι εντελώς άχρηστος για το άλλο, και αντίστροφα. Το ερώτημα - είναι πολύ συνηθισμένο (και πολύ απλοϊκό) - "Γιατί ο Τρότσκι εκείνη την εποχή δεν χρησιμοποίησε τον στρατιωτικό μηχανισμό ενάντια στον Στάλιν;" . Είναι η πιο καθαρή απόδειξη του κόσμου ότι αυτός που ρωτάει δεν μπορεί ή δεν θέλει να σκεφτεί τους γενικούς ιστορικούς λόγους για τη νίκη της σοβιετικής γραφειοκρατίας πάνω στην επαναστατική πρωτοπορία του προλεταριάτου. Έχω πολλές φορές γράψει γι΄ αυτούς τους λόγους σε έναν αριθμό από βιβλία, αρχίζοντας από την αυτοβιογραφία μου. Προτείνω να συνοψίσω τα πιο σημαντικά συμπεράσματα σε λίγες γραμμές.

Δεν είναι η σημερινή γραφειοκρατία που εξασφάλισε τη νίκη της Οχτωβριανής Επανάστασης, αλλά οι εργατικές και αγροτικές μάζες με μπολσεβίκικη ηγεσία. Η γραφειοκρατία άρχισε να αναπτύσσεται μόνο μετά την οριστική νίκη, διογκώνοντας τις γραμμές της όχι μόνο με επαναστάτες εργάτες, αλλά και με εκπροσώπους άλλων τάξεων (πρώην τσαρικά στελέχη, αξιωματικούς, αστούς διανοούμενους, κλπ). Η τωρινή γραφειοκρατία, στη συντριπτική της πλειοψηφία, ήταν, στην εποχή της Οχτωβριανής Επανάστασης, στο αστικό στρατόπεδο (πάρτε για παράδειγμα μόνο τους σοβιετικούς πρεσβευτές Πατιόμκιν, Μαϊσκι, Τραγιανόβσκι, Σούριτς, Χιντσούκ, κλπ). Εκείνοι από τη σημερινή γραφειοκρατία, που, στις μέρες του Οχτώβρη, ήταν στο μπολσεβίκικο στρατόπεδο, στη μεγάλη πλειοψηφία των περιπτώσεων δεν έπαιξαν ρόλο ούτε στο ελάχιστο σημαντικό, είτε στην προετοιμασία, είτε στη διεξαγωγή της επανάστασης, ή στα πρώτα χρόνια μετά από αυτήν. Αυτό ισχύει πάνω απ΄ όλα για τον ίδιο τον Στάλιν. Οσο για τους σημερινούς νεαρούς γραφειοκράτες, επιλέγονται και εκπαιδεύονται από τους μεγαλύτερους, και πιο συχνά από τα δικά τους τα παιδιά. Και είναι ο Στάλιν εκείνος που έχει γίνει ο "αρχηγός" αυτής της νέας κάστας που έχει αναπτυχθεί μετά την επανάσταση.

Η ιστορία του συνδικαλιστικού κινήματος σε κάθε χώρα δεν είναι μόνο η ιστορία απεργιών και γενικά μαζικών κινημάτων. Είναι επίσης η ιστορία του σχηματισμού της συνδικαλιστικής γραφειοκρατίας. Είναι αρκετά καλά γνωστό τι τεράστια συντηρητική δύναμη μπόρεσε να αποκτήσει αυτή η γραφειοκρατία, και με τι αλάθητη συναίσθηση διαλέγει τους "μεγαλοφυείς" ηγέτες της και τους διαμορφώνει σύμφωνα με τις ανάγκες της: Γκόμπερς, Γκριν, Λ¨εγκιεν, Λάιπαρτ, Σιτρίν, κλπ. (σ.σ. Μόνο ένας καθαρός λακές μπορεί να μιλάει για τον Στάλιν σαν μαρξιστή "θεωρητικό". Το βιβλίο του, "Προβλήματα του Λενινισμού", είναι ένα εκλεχτιστικό συνοθύλευμα, γεμάτο παιδιάστικα λάθη. Αλλά η εθνική γραφειοκρατία έχει νικήσει τη μαρξιστική αντιπολίτευση με το κοινωνικό της βάρος, καθόλου με τη "θεωρία")

Αν ο Ζουό έχει πετύχει μέχρι τώρα να διατηρεί τις θέσεις του ενάντια στις επιθέσεις από τα αριστερά, αυτό δεν οφείλεται στη σπουδαία στρατηγική του - αν και, αναμφίβολα, είναι ανώτερος από τους γραφειοκράτες συναδέλφους του (δεν είναι χωρίς λόγο που κατέχει την πρώτη θέση ανάμεσά τους) - αλλά επειδή δεν υπάρχει μέρα, ούτε ώρα, που ολόκληρος ο μηχανισμός του να μην αγωνίζεται πεισματικά για την ύπαρξή του, να μη διαλέγει συλλογικά τις καλύτερες μέθοδες γι΄ αυτόν τον αγώνα, να μην σκέφτεται για λογαριασμό του Ζουό, και να μην του εμπνέει τις αναγκαίες αποφάσεις. Αλλά αυτό δεν σημαίνει καθόλου ότι ο Ζουό είναι αήττητος. Με μια απότομη αλλαγή στην κατάσταση - πριν την επανάσταση ή προς τον φασισμό - ολόκληρος ο συνδικαλιστικός μηχανισμός θα χάσει την αυτοπεποίθησή του, οι επιδέξιες μανούβρες του θα φανεί ότι είναι ανίσχυρες, και ο ίδιος ο Ζουό θα κάνει μια εντύπωση όχι αξιοσημείωτη, αλλά αξιοθρήνητη. Αρκεί να θυμηθούμε τι άθλια μηδενικά αποδείχτηκε ότι ήταν οι ισχυροί και υπεροπτικοί αρχηγοί των γερμανικών συνδικάτων το 1918, όταν η επανάσταση ξέσπασε ενάντια στη θέλησή τους, όπως και το 1932, όταν ο Χίτλερ προέλαυνε.

Αυτά τα παραδείγματα δείχνουν τις πηγές της δύναμης και την αδυναμία της γραφειοκρατίας. Αναδύεται από το κίνημα των μαζών στην πρώτη περίοδο, την ηρωική περίοδο. Αλλά, έχοντας υψωθεί πάνω από τις μάζες, και μετά έχοντας λύσει το δικό της "κοινωνικό ζήτημα" (μια εξασφαλισμένη ύπαρξη, επιρροή, σεβασμό, κλπ.), η γραφειοκρατία τείνει όλο και πιο πολύ να κρατά τις μάζες σε ακινησία. Γιατί να διακινδυνεύσει; Αυτή έχει κάτι να χάσει. Η υπέρτατη επέκταση της επιρροής και της ευημερίας της ρεφορμιστικής γραφειοκρατίας γίνεται σε μια εποχή καπιταλιστικής προόδου και σχετικής παθητικότητας των εργαζόμενων μαζών. Αλλά όταν αυτή η παθητικότητα σπάει, προς τα δεξιά ή προς τα αριστερά, η μεγαλοπρέπεια της γραφειοκρατίας τερματίζεται. Η ευφυΐα και η επιδεξιότητά της μετατρέπονται σε ανοησία και ανημποριά. Η φύση της "ηγεσίας" αντιστοιχεί στη φύση της τάξης (ή της κάστας) της οποίας ηγείται και στην αντικειμενική κατάσταση μέσα από την οποία αυτή η τάξη (ή κάστα) περνάει.

Η σοβιετική γραφειοκρατία είναι αμέτρητα πιο ισχυρή από τις ρεφορμιστικές γραφειοκρατίες όλων μαζί των καπιταλιστικών χωρών, μια και έχει στα χέρια της την κρατική εξουσία και όλα τα πλεονεκτήματα και τα προνόμια που είναι δεμένα με αυτό. Είναι αλήθεια ότι η σοβιετική γραφειοκρατία έχει αναπτυχθεί στο έδαφός της νικηφόρας προλεταριακής επανάστασης. Αλλά θα ήταν η μεγαλύτερη αφέλεια να την εξιδανικεύσει κανείς γι΄ αυτόν τον λόγο. Σε μια φτωχή χώρα - και η ΕΣΣΔ είναι τώρα ακόμη μια πολύ φτωχή χώρα, όπου ένα δικό σου δωμάτιο, αρκετή τροφή και ρουχισμός είναι προσιτά μόνο σε μια ελάχιστη μειοψηφία του πληθυσμού - σε μια τέτοια χώρα εκατομμύρια γραφειοκράτες, μεγάλοι και μικροί, κάνουν κάθε προσπάθεια να εξασφαλίσουν πριν απο κάθε τι άλλο τη δική τους καλοπέραση! Από δω βγαίνει ο μεγάλος εγωισμός και ο μεγάλος συντηρητισμός της γραφειοκρατίας, ο φόβος της μπροστά στη δυσαρέσκεια των μαζών, το μίσος της για την κριτική, η οργισμένη επιμονή της να καταπνίξει κάθε ελεύθερη σκέψη, και τέλος, οι υποκριτικές και ιερουργικές γονυκλισίες της μπροστά στον "ηγέτη" που ενσωματώνει και υπερασπίζεται την απεριόριστη κυριαρχία της και τα προνόμιά της. Όλα αυτά μαζί είναι το περιεχόμενο της πάλης ενάντια στον "Τροτσκισμό".

Είναι απόλυτα αναμφισβήτητο και έχει μεγάλη σημασία το γεγονός ότι η σοβιετική γραφειοκρατία έγινε πιό ισχυρή καθώς δυνάμωναν τα χτυπήματα ενάντια στην παγκόσμια εργατική τάξη. Οι ήττες των επαναστατικών κινημάτων στην Ευρώπη και την ΑΣία βαθμιαία υπονόμευσαν την εμπιστοσύνη των σοβιετικών εργατών στην διεθνή τους σύμμαχο. Μέσα στη χώρα, οξύτατη αθλιότητα βασίλευε ακόμη. Οι πιο τολμηροί και πιό αφοσιωμένοι εκπρόσωποι της εργατικής τάξης, ή είχαν χαθεί στον εμφύλιο πόλεμο, ή είχαν ανέβει ψηλότερα στο μεγαλύτερο μέρος τους, είχαν αφομοιωθεί στις γραμμές της γραφειοκρατίας, έχοντας χάσει το επαναστατικό τους πνεύμα. Κουρασμένη, λόγω των τρομερών προσπαθειών των επαναστατικών χρόνων, χωρίς προοπτική, δηλητηριασμένη με πικρία από μια σειρά απογοητεύσεων, η μεγάλη μάζα έπεσε στην παθητικότητα. Μια τέτοιου είδους αντίδραση εμφανίζεται, όπως είπαμε ήδη, μετά από κάθε επανάσταση. Το τεράστιο ιστορικό πλεονέκτημα της Οχτωβριανής Επανάστασης, σαν μιας προλεταριακής επανάστασης, είναι ότι η εξάντληση και η απογοήτευση έχουν ωφελήσει όχι τον ταξικό εχθρό, τη μπουρζουαζία και την αριστοκρατία, αλλά το ανώτερο στρώμα της ίδιας της εργατικής τάξης τις ενδιάμεσες ομάδες που συνδέονται μ΄ αυτό και που έχουν μπει στη σοβιετική γραφειοκρατία.

Οι γνήσιοι επαναστάτες προλετάριοι στην ΕΣΣΔ αντλούσαν τη δύναμή τους όχι από τον μηχανισμό, αλλά από τη δράση των επαναστατικών μαζών. Ιδιαίτερα ο Κόκκινος Στρατός δεν δημιουργήθηκε από "ανθρώπους του μηχανισμού" (στα πιό κρίσιμα χρόνια ο μηχανισμός ήταν ακόμη πολύ αδύνατος), αλλά από τα ηρωικά εργατικά στελέχη, που, με μπολσεβίκικη ηγεσία, συσπείρωσαν γύρω τους τους νεαρούς αγρότες και τους οδήγησαν στη μάχη. Η παρακμή του επαναστατικού κινήματος, η κούραση, οι ήττες στην Ευρώπη και την Ασία, η απογοήτευση των εργαζομένων μαζών, επρόκειτο αναπόφευκτα και κατευθείαν να αδυνατίσουν τις θέσεις των διεθνιστών - επαναστατών, και από την άλλη, επρόκειτο να ενισχύσουν τις θέσεις της εθνικής και συντηρητικής γραφειοκρατίας. Ένα νέο κεφάλαιο ανοίγει στην επανάσταση. Οι ηγέτες της προηγούμενης περιόδου περνάνε στην αντιπολίτευση ενώ οι συντηρητικοί πολιτικοί του μηχανισμοί, που είχαν παίξει έναν δευτερεύοντα ρόλο στην επανάσταση, προβάλλουν με την θριαμβεύουσα γραφειοκρατία στο προσκήνιο.

Όσο για τον στρατιωτικό μηχανισμό, είναι ένα μέρος, του γραφειοκρατικού μηχανισμού, που η ποιότητά του δεν είναι καθόλου διαφορετική από εκείνου. Αρκεί να πούμε ότι στα χρόνια του εμφύλιου πόλεμου, ο Κόκκινος Στρατός απορρόφησε εκατοντάδες χιλιάδες πρώην τσαρικούς αξιωματικούς. Στις 13 Μάρτη 1919, ο Λένιν είπε σε μια συγκέντρωση στην Πετρούπολη: "Όταν ο Τρότσκι μου είπε πρόσφατα ότι, στον στρατιωτικό τομέα, ο αριθμός των αξιωματικών μας είναι αρκετές δεκάδες χιλιάδες, τότε είχα μια συγκεκριμένη εικόνα για το τι εννοούμε με το μυστικό της χρησιμοποίησης του εχθρού μας: πώς να οικοδομείται ο κομμουνισμός από εκείνους που προηγούμενα ήταν εχθροί μας. Να οικοδομείται ο κομμουνισμός με τούβλα που είχαν μαζέψει ενάντιά μας οι καπιταλιστές! Και δεν έχουμε άλλα τούβλα!". Αυτά τα στελέχη από αξιωματικούς και λειτουργούς έκαναν τη δουλειά τους στα πρώτα χρόνια κάτω από την άμεση πίεση και επιτήρηση των προχωρημένων εργατών. Στη φωτιά της σκληρής πάλης, δεν μπορούσε να μπει καν ζήτημα προνομιούχας θέσης των αξιωματικών: η ίδια η λέξη είχε σβηστεί από το λεξιλόγιο. Αλλά ακριβώς μετά το κέρδισμα των νικών και το πέρασμα σε κατάσταση ειρήνης, ο στρατιωτικός μηχανισμός προσπάθησε να γίνει εκείνο το μέρος ολόκληρου του γραφειοκρατικού μηχανισμού με τη μεγαλύτερη επιρροή και τα περισσότερα προνόμια. Ο μόνος που θα βασιζόταν στους αξιωματικούς με σκοπό να καταλάβει την εξουσία, θα ήταν κάποιος διατεθειμένος να προχωρήσει πέρα από τις ορέξεις της κάστας των αξιωματικών, δηλαδή, που θα τους εξασφάλιζε μια ανώτερη θέση, θα τους έδινε βαθμούς και παράσημα, με δυό λόγια, που θα έκανε δια μιας αυτό που η σταλινική γραφειοκρατία έκανε βαθμιαία στα επόμενα δέκα με δώδεκα χρόνια. Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι ήταν δυνατό να γίνει ένα στρατιωτικό πραξικόπημα ενάντια στη φράξια των Ζινόβιεφ, Κάμενεφ, Στάλιν, κλπ., χωρίς καν αιματοχυσία. Αλλά το αποτέλεσμα ενός τέτοιου πραξικοπήματος θα ήταν να επιταχυνθεί ο ρυθμός της ίδιας της γραφειοκρατικοποίησης και του βοναπαρτισμού, που την πάλη ενάντιά τους είχε αναλάβει η Αριστερή Αντιπολίτευση.

Το καθήκον των Μπολσεβίκων - Λενινιστών, από την ίδια την ουσία του, δεν ήταν να βασιστούν στη στρατιωτική γραφειοκρατία ενάντια στη γραφειοκρατία του κόμματος, αλλά να βασιστούν στην προλεταριακή πρωτοπορία και μέσα απ΄ αυτή στις λαϊκές μάζες, και να κυριαρχήσουν στη γραφειοκρατία στην ολότητά της, να την εκκαθαρίσουν από τα ξένα στοιχεία της, να εξασφαλίσουν τον άγρυπνο έλεγχο των εργατών πάνω της, και να ξαναφέρουν την πολιτική της στις γραμμές του επαναστατικού διεθνισμού. Αλλά, καθώς η ζωντανή πηγή της επαναστατικής δύναμης των μαζών στέρεψε στον εμφύλιο πόλεμο, την πείνα και τις επιδημίες, και καθώς η γραφειοκρατία μεγάλωσε τρομερά σε αριθμούς και θρασύτητα, οι επαναστάτες προλετάριοι έγιναν η πιο αδύνατη πλευρά. Σίγουρα, η σημαία των Μπολσεβίκων - Λενινιστών συσπείρωσε δεκάδες χιλιάδες από τους καλύτερους επαναστάτες μαχητές, μαζί και μερικούς στρατιωτικούς. Οι προχωρημένοι εργάτες συμπαθούσαν την Αντιπολίτευση, αλλά αυτή η συμπάθεια παράμεινε παθητική. Οι μάζες δεν πίστευαν πια ότι η κατάσταση μπορούσε να αλλάξει σοβαρά μέσα από πάλη. Στο μεταξύ, η γραφειοκρατία ισχυριζόταν: "Η Αντιπολίτευση προτείνει διεθνή επανάσταση και είναι έτοιμη να μας σύρει σε έναν επαναστατικό πόλεμο. Αρκετά με τις αναταραχές και τη μιζέρια. Έχουμε κερδίσει το δικαίωμα να ξεκουραστούμε. Δεν χρειαζόμαστε κι άλλο από "διαρκή επανάσταση". Θα χτίσουμε τη σοσιαλιστική κοινωνία στην πατρίδα μας. Εργάτες και αγρότες, βασιστείτε σε μας, τους ηγέτες σας!". Αυτή η εθνικιστική και συντηρητική αγκιτάτσια συνοδευόταν - επί τη ευκαιρία - από μανιασμένες συκοφαντίες, μερικές φορές απόλυτα αντιδραστικές, ενάντια στους διεθνιστές. Συσπείρωσε στενά τη στρατιωτική και την κρατική γραφειοκρατία, και αναμφίβολα βρήκε απήχηση στις κουρασμένες και καθυστερημένες μάζες. Έτσι, η μπολσεβίκικη πρωτοπορία βρέθηκε απομονωμένη και τσακίστηκε τμηματικά. Εδώ βρίσκεται το μυστικό της νίκης της θερμιδωριανής γραφειοκρατίας.

Τα λόγια για τις εξαιρετικές ταχτικές και οργανωτικές ικανότητες του Στάλιν είναι ένας μύθος, που δημιουργήθηκε σκόπιμα από τη γραφειοκρατία της ΕΣΣΔ και της Κομμουνιστικής Διεθνούς και επαναλαμβάνεται από τους αριστερούς αστούς διανοούμενους, που, παρά τον ατομικισμό τους, πρόθυμα υποκλίνονται μπροστά στην επιτυχία. Αυτοί οι κύριοι, ούτε κατάλαβαν ούτε αναγνώρισαν τον Λένιν, όταν εκείνος, καταδιωκόμενος από τα διεθνή σκουπίδια, προετοίμαζε την επανάσταση. Από την άλλη, "αναγνώρισαν" τον Στάλιν όταν αυτή η αναγνώριση έφερνε μόνο ικανοποίηση και μερικές φορές άμεσα πλεονεκτήματα. Η πρωτοβουλία για την πάλη ενάντια στην Αριστερή Αντιπολίτευση πιο σωστά δεν ανήκει στον Στάλιν, αλλά στον Ζινόβιεφ. Στην αρχή ο Στάλιν δίσταζε και περίμενε. Θα ήταν λάθος να νομίσει κανείς ότι ο Στάλιν είχε καν ένα στρατηγικό σχέδιο από την αρχή. Συνέχεια δοκίμαζε το έδαφος. Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι η επαναστατική μαρξιστική του παιδεία βάραινε πάνω του. Στην πραγματικότητα, έψαχνε για μια απλούστερη, πιο εθνική, πιο "σίγουρη" πολιτική. Η επιτυχία που είχε ήταν κάτι απροσδόκητο, πρώτα-πρώτα από τον ίδιο. Ήταν η επιτυχία του νέου ηγετικού στρώματος, της επαναστατικής αριστοκρατίας που προσπαθούσε να απελευθερωθεί από τον έλεγχο των μαζών και που χρειαζόταν έναν ισχυρό και αξιόπιστο διαιτητή για τις εσωτερικές του υποθέσεις. Ο Στάλιν, μια φυσιογνωμία δεύτερης κατηγορίας στην προλεταριακή επανάσταση, εμφανίστηκε σαν ο αδιαμφισβήτητος ηγέτης της θερμιδωριανής γραφειοκρατίας, ο πρώτος στις γραμμές της - τίποτε παραπάνω.

Ο ιταλός φασίστας ή μισοφασίστας συγγραφέας, Μαλαπάρτε, έχει δημοσιεύσει ένα βιβλίο, "Πραξικόπημα": Η τεχνική της Επανάστασης", όπου αναπτύσσει την ιδέα ότι "η επαναστατική τακτική του Τρότσκι" σε αντίθεση με τη στρατηγική του Λένιν μπορούσε να εξασφαλίσει τη νίκη σε μια δοσμένη χώρα κάτω από δοσμένες συνθήκες. Δύσκολο να φανταστεί κανείς μια θεωρία που να είναι πιο παράλογη! Όμως, οι σοφοί που έρχονται κατόπιν εορτής να μας κατηγορήσουν ότι χάσαμε την εξουσία από αναποφασιστικότητα, κατά βάθος βλέπουν τα πράγματα από τη σκοπιά του Μαλαπάρτε: νομίζουν ότι υπάρχουν ορισμένα ειδικά τεχνικά "μυστικά", που με τη βοήθειά τους η επαναστατική εξουσία μπορεί να κερδηθεί ή να διατηρηθεί, ανεξάρτητα από την επίδραση μεγάλων αντικειμενικών παραγόντων (νίκη ή ήττα της επανάστασης στην Ανατολή και τη Δύση, άνοδος ή πτώση του μαζικού κινήματος σε μια χώρα κλπ). Η εξουσία δεν είναι ένα βραβείο που το κερδίζουν οι πιο "επιδέξιοι". Η εξουσία είναι μια σχέση ανάμεσα σε άτομα, σε τελευταία ανάλυση ανάμεσα σε τάξεις. Η κυβερνητική ηγεσία, όπως είπαμε, είναι ένας ισχυρός μοχλός για επιτυχία. Αλλά αυτό καθόλου δεν σημαίνει ότι η ηγεσία μπορεί να εγγυηθεί τη νίκη κάτω από όλες τις συνθήκες.

Αυτό που είναι αποφασιστικό σε τελευταία ανάλυση είναι η ταξική πάλη και οι εσωτερικές ανακατατάξεις που προκαλούνται μέσα στις αγωνιζόμενες μάζες. Είναι αδύνατο, σίγουρα, να απαντήσουμε με μαθηματική ακρίβεια στο ερώτημα: Πώς θα εξελισσόταν η πάλη αν ήταν ζωντανός ο Λένιν; Οτι ο Λένιν θα ήταν ο άσπονδος εχθρός της άπληστης συντηρητικής γραφειοκρατίας και της πολιτικής του Στάλιν, που έδενε σταθερά σε αυτή όλους τους όμοιούς του, αποδείχνεται αναμφισβήτητα σε μια ολόκληρη σειρά γράμματα, άρθρα, και προτάσεις του Λένιν στην τελευταία περίοδο της ζωής του, ιδιαίτερα στη διαθήκη του, στην οποία συνιστά να απομακρυνθεί ο Στάλιν από τη θέση του γενικού γραμματέα, και τέλος από το τελευταίο του γράμμα, στο οποίο διακόπτει "όλες τις προσωπικές και συντροφικές σχέσεις" με τον Στάλιν. Στην περίοδο ανάμεσα στις δύο προσβολές της αρρώστιας του, ο Λένιν πρότεινε μια κοινή φράξια με μένα για να παλέψουμε ενάντια στη γραφειοκρατία και το γενικό της επιτελείο, το Οργανωτικό Γραφείο της Κεντρικής Επιτροπής, όπου ο Στάλιν ήταν επικεφαλής. Για το Δωδέκατο Συνέδριο του Κόμματος, ο Λένιν - για να χρησιμοποιήσουμε τη δική του έκφραση - ετοίμαζε μια "βόμβα" ενάντια στον Στάλιν. Όλα αυτά έχουν λεχθεί - στη βάση επακριβών και αναμφισβήτητων ντοκουμέντων - στην αυτοβιογραφία μου και σε ένα ειδικό άρθρο "Για την Απαγορευμένη Διαθήκη του Λένιν". Τα προετοιμαστικά μέτρα του Λένιν δείχνουν ότι πίστευε πώς η επικείμενη πάλη θα είναι πολύ δύσκολη. Όχι γιατί - δεν υπάρχει αμφιβολία γι΄ αυτό - φοβόταν τον Στάλιν προσωπικά σαν αντίπαλο (θα ήταν γελοίο να πει κανείς κάτι τέτοιο) αλλά επειδή έβλεπε καθαρά πίσω από την πλάτη του Στάλιν τον ιστό των κοινών συμφερόντων της ισχυρής κάστας της ηγετικής γραφειοκρατίας. Ενώ ο Λένιν ήταν ακόμη ζωντανός, ο Στάλιν διεξήγε μια ύπουλη επιχείρηση με πράκτορες που διέδιδαν προσεκτικά τον ψίθυρο ότι ο Λένιν ήταν ένας ανάπηρος διανοούμενος, χωρίς επαφή με την κατάσταση, κλπ., με δυό λόγια, κυκλοφορώντας τον ίδιο θρύλο που τώρα έχει γίνει η ανεπίσημη εκδοχή της Κομμουνιστικής Διεθνούς για να εξηγήσει την οξεία εχθρότητα ανάμεσα στον Λένιν και το Στάλιν στον τελευταίο ενάμισι χρόνο της ζωής του Λένιν. Στην πραγματικότητα, όλα τα άρθρα και τα γράμματα που υπαγόρευσε ο Λένιν όταν ήταν άρρωστος εκπροσωπούν ίσως τους ωριμότερους καρπούς της σκέψης του. Η οξυδέρκεια αυτού του "ανάπηρου" θα ήταν υπεραρκετή για μια δωδεκάδα Στάλιν.

Μπορούμε να πούμε με βεβαιότητα ότι αν ο Λένιν είχε ζήσει περισσότερο, η πίεση της γραφειοκρατικής παντοδυναμίας θα ασκούνταν - τουλάχιστον στα πρώτα χρόνια - τουλάχιστον στα πρώτα χρόνια - πιο ελαφρά. Αλλά, το 1926, η Κρούπσκαγια (σ.σ. σύζυγος του Λένιν) είπε σε μια ομάδα από Αριστερούς Αντιπολιτευόμενους, "Αν ο Λένιν ήταν ζωντανός σήμερα, τώρα θα ήταν στη φυλακή". Οι φόβοι και τα ανησυχητικά προαισθήματα του Λένιν ήταν ακόμη νωπά στη μνήμη της, και δεν είχε καμιά απολύτως ψευδαίσθηση για την προσωπική παντοδυναμία του Λένιν, καταλαβαίνοντας, σύμφωνα με τα δικά της λόγια, την εξάρτηση του καλύτερου τιμονιέρη από τους ανέμους και από τα ευνοϊκά ή αντίθετα ρεύματα.

Σημαίνει αυτό ότι η νίκη του Στάλιν ήταν αναπόφευκτη; Σημαίνει ότι η πάλη της Αριστερής Αντιπολίτευσης (των Μπολσεβίκων - Λενινιστών) ήταν χωρίς ελπίδα; Ένας τέτοιος τρόπος να μπαίνει το ερώτημα είναι αφηρημένος, σχηματικός και μοιρολατρικός. Η ανάπτυξη της πάλης έχει δείξει, χωρίς καμιά αμφιβολία, ότι οι Μπολσεβίκοι - Λενινιστές δεν θα μπορούσαν να κερδίσουν μια ολοκληρωτική νίκη στην ΕΣΣΔ - δηλαδή, να κατακτήσουν την εξουσία και να καυτηριάσουν το απόστημα του γραφειοκρατισμού - χωρίς υποστήριξη από την παγκόσμια επανάσταση. Αλλά αυτό με κανέναν τρόπο δεν σημαίνει ότι η πάλη τους δεν είχε αποτελέσματα. Χωρίς τη θαρραλέα κριτική της Αντιπολίτευσης και χωρίς το φόβο της γραφειοκρατίας για την Αντιπολίτευση, η πορεία των Στάλιν - Μπουχάριν προς τον κουλάκο (πλούσιο χωρικό) θα κατάληγε στην αναβίωση του καπιταλισμού. Κάτω από το μαστίγιο της Αντιπολίτευσης, η γραφειοκρατία αναγκάστηκε να δανειστεί σημαντικά πράγματα από την πλατφόρμα μας. Οι Λενινιστές δεν μπορούσαν να σώσουν το σοβιετικό καθεστώς από το προτσές του εκφυλισμού και τις δυσκολίες του προσωποπαγούς καθεστώτος. Αλλά το έσωσαν από την πλήρη διάλυση φράζοντας το δρόμο στην καπιταλιστική παλινόρθωση. Οι προοδευτικές μεταρρυθμίσεις της γραφειοκρατίας ήταν τα παραπροϊόντα της επαναστατικής πάλης της Αντιπολίτευσης. Για μας, αυτό κάθε άλλο παρά αρκετό είναι. Αλλά είναι κάτι.

Στην αρένα του παγκόσμιου Εργατικού κινήματος, από το οποίο η σοβιετική γραφειοκρατία εξαρτάται μόνο έμμεσα, η κατάσταση είναι ακόμη σε τεράστιο βαθμό δυσμενής για την ΕΣΣΔ. Δια μέσου της Κομμουνιστικής Διεθνούς, ο σταλινισμός έχει γίνει το χειρότερο φρένο για την παγκόσμια επανάσταση. Χωρίς τον Στάλιν, δεν θα υπήρχε Χίτλερ. Αυτή τη στιγμή στη Γαλλία, με την πολιτική του εξευτελισμού που πολιτικό του όνομα είναι το "Λαϊκό Μέτωπο", ο σταλινισμός προετοιμάζει μια νέα ήττα για το προλεταριάτο. Αλλά εδώ, επίσης, η πάλη της Αριστερής Αντιπολίτευσης δεν ήταν στείρα. Σε ολόκληρο τον κόσμο αναπτύσσονται και πολλαπλασιάζονται στελέχη από γνήσιους προλετάριους επαναστάτες, αληθινούς μπολσεβίκους, που προσχωρούν, όχι στη σοβιετική γραφειοκρατία για να χρησιμοποιήσουν το κύρος και το θησαυροφυλάκιό της, αλλά στο πρόγραμμα του Λένιν και τη σημαία της Οχτωβριανής Επανάστασης. Κάτω από τις αληθινά τερατώδεις διώξεις - επίσης χωρίς προηγούμενο στην ιστορία - από τις ενωμένες δυνάμεις του ιμπεριαλισμού, του ρεφορμισμού, και του σταλινισμού, οι Μπολσεβίκοι - Λενινιστές αναπτύσσονται, δυναμώνοντας, και κερδίζοντας όλο και πιο πολύ την εμπιστοσύνη των προχωρημένων εργατών. Ενα αλάθητο σύμπτωμα της κρίσης που προκαλείται είναι η θαυμάσια εξέλιξη της Σοσιαλιστικής Νεολαίας του Σεν.

Η παγκόσμια επανάσταση θα προχωρήσει κάτω από τη σημαία της Τέταρτης Διεθνούς. Οι πρώτες της επιτυχίες δεν θα αφήσουν πέτρα πάνω στην πέτρα από την παντοδυναμία της σταλινικής κλίκας, τα ψέματα της, τις συκοφαντίες της, και την κούφια φήμη της. Η σοβιετική δημοκρατία, όπως και η παγκόσμια προλεταριακή πρωτοπορία, θα απελευθερωθεί στο τέλος από το γραφειοκρατικό χταπόδι. Η ιστορική κατάρρευση του σταλινισμού είναι προκαθορισμένη και θα είναι άξια η τιμωρία για τα αναρίθμητα εγκλήματα της ενάντια στην παγκόσμια εργατική τάξη. Δεν θέλουμε και δεν προσβλέπουμε σε καμιά άλλη εκδίκηση!